Sahifa yuklanmoqda . . .
Dara - Asarlar - dara so'zi ishtirok etgan barcha asarlar
Qishga "xayr-xo‘sh"ni iymanib aytdi, Bahorga — ko‘ngli bor — nim jilmaydi mart. Mening ketgan do‘stim bir tunda qaytdi, Bir tunda kurtakni yorib chiqdi barg.
Daraxtlarni zulumot ko‘mdi. Daraxtlarga qarg‘alar qo‘ndi. Zulumotni oralab, noxush Qanot qoqib, o‘tdi bir boyqush.
Bog‘lar — aniq. Chizib qo‘yilgan. Har bir butoq — bir o‘ychan tasvir. Go‘yo bunda ming yil kuyingan, Zahmat chekkan Chinlik musavvir.
Sevging yuragimda bir daryo bo‘ldi, Falakdan falakka oqdi betinim. Qaradim: u nogoh qon bilan to‘ldi — Senga nima bo‘ldi, sevgilim?
Surat parchasini yerdan ko‘tardim, Bir ko‘z boqar edi menga alamkor. Toshkent bog‘larida xazon tutardi, Daraxtlar ortida kezardi g‘ubor.
Baland-baland daraxtlarning uchi falakda, Bir hayratki, musaffo, pok, kezar yurakda. Kichkinaman — ruhim, qalbim qarshingda karaxt, Bir ozgina bo‘ying kalta bo‘lsa-chi, daraxt!
Men shunday yaraldim: Sumbatim egri, Gullarim qalblarga solmas hayajon. Mevamga hech kimning tushmagan mehri, Bargim — chumoliga bo‘lmas soyabon.
Kimdir mitti nihol o‘tqazdi yerga, Parvarish ayladi necha tong, shomlar. Yillar zamirida o‘sgan daraxtning Tagiga suv quydi oxir odamlar.
Katta qora pashsha tinimsiz g‘ing‘illab deraza oynalariga o‘zini uradi, xona torlik qilayotgandek, yorug‘ dunyoga chiqib ketmoqchi bo‘ladi, toqatsiz g‘ing‘illaydi, qanotlarini vizillatib yana oynaga yopishadi, yana g‘ing‘illaydi… Deraza tagida yotgan usta Sobitali tush ko‘rardi. Tushida bundan ellik yillar chamasi naridagi – yigirma besh yoshlik davrlari.
Jilg‘alarning suvi bir bo‘lib, Guvillaydi timnimsiz dara. Tog‘ o‘ylaydi pastga termilib, “Men buyukman soylardan ko‘ra!”
Shamollar daraxtni bargini uzar, Shamollar qamchilab junjitar tanim. Sarg‘aygan bog‘larda oltin kuz kezar, Kuzning og‘ushida bu kun Vatanim.
Daralarga qamab qo‘yib bo‘ronlarni, Tinchlantirsam yurakdagi suronlarni. Bir erkalab, bo‘yin to‘ksam rayhonlarning, Huzuringga men o‘zimni keltursaydim, Ko‘zlaringga termulsaydim, termulsaydim. Umr tushdek izsiz, shitob o‘tayotir, Umidimni yanchib, mutab o‘tayotir. Oy iqida shoshqin oftob o‘tayotir, Shul hajrni men vaslga yetkursaydim, Ko‘zlaringga termulsaydim, termulsaydim. Ehromlar ham bir kun turob bo‘lar ekan, Koinot ham to‘zg‘ib, xarob bo‘lar ekan. Faqat sevgi mangu va sof bo‘lar ekan, Bilganimni endi senga bildirsaydim, Ko‘zlaringga termulsaydim, termulsaydim. Ko‘z yoshlarim, shoshilmangiz, ketmang toshib, Qon yurakka malham bo‘lar sho‘r ko‘z yoshi. Quvonchlardan kechib, qayg‘ulardan qochib, She’rlar aytib, yig‘latsaydim, kuldirsaydim, Ko‘zlaringga termulsaydim, termulsaydim. Aytgil, hamon bormi shirin arazlaring? Salomatmi orzularing, havaslaring. Qulog‘imdan ketgani yo‘q nafaslaring... Seni yana bir ko‘rishga ulgursaydim, Ko‘zlaringga termulsaydim, termulsaydim. 1997
Bir daraxtni ko‘rdim – mag‘rur, barkamol, Istagan faslida gullaydiganday. Pisandiga yaqin kelmas qor, shamol: Durkun bargi mangu so‘lmaydiganday. Shul daraxtning oldida xor, g‘aribman, Yo‘l yarmiga etar-etmas horibman, Havodan kuz hidin olib turibman, Bahor menga qaytib kelmaydiganday.
Ishdan kelsam hovli betartib, Xuddi uyda kelinim yo'qday. Dadamizga murojaat qildim Eshittirib kelinga atay: - Dadasi-chi, endi bozordan Oyog'i bor supurgi oling. Qolib ketsa yo'lakda darrov Topib olsin o'zi o'z joyin...
Yoshlikni sog'inmagan kishi bormi bu olamda? Ayni gullagan davrini allaqanday sog'inch va azob bilan xotirlamagan odam-chi? Yoshlik - bu inson hayotidagi shu qadar go'zal, shu qadar jo'shqin bir davrki, inson uning bag'rida bo'lgan damlarida kechayotgan lahzalarni his etmaydi. Shu tariqa yillar ko'z yumib-ochguncha bir-birini quvlashib o'tib ketadi-yu, insonga yoshlikdan faqat olis va nurli xotiragina qoladi, xolos. She'r uzoqlarda qolgan yoshligini qo'msayotgan insonning ko'ngil nolasidir...
Yuragimga quyildi suvlar, Yana yulduz yondi osmonda. Kimlar juda quvonib ketdi Men ko’zimni ochgan zamonda. Lavhim satri bitilgandan so’ng, Endi yerga tushayotgan payt, Ko’zlarimni bog’lab tashladi Bir niqobda yozilgan shu bayt: «Hayot-menga niqoblar bazmi, Mening bilan yashaysan shodon...
Tongda bulut ko’zidan Yoshlar oqizdi tim-tim. Shu yomg’irdek tomchilab O’tib bormoqda umrim. Kunlarga tuzoq qo’yib Topolmadim saydimni. Har behuda yumushim Oshkor qilar aybimni. Chechaklarga she’r o’qib, Daraxt sochin taradim. Ko’zingizga so’nggi bor, Ona, qachon qaradim?..
Bola edim tasavvuri keng, Qo’shni edim shodlig-u baxtga. Gul-u maysa, bulutlar qolib, O’xshatardim o’zim daraxtga. O’sdim, menga yo’l ochdi hayot, Kamayardi ranglar tobora. Vaqt notasin o’zgartirgan so’ng Umr kuyi g’alat jaranglar. Oq-u qora kunlar ichida Taqdir meni duch etdi senga...
Qayga ketdi shodumon kunlar — Saratondan qo’l uzdi karam. Har tong mening hasratim yegan Qushlarimni topolmayapman. Bir g’aliz his kezar bog’larda, Har yaproqda etak-etak g’am. Majnuntolim, tokay soch yoyib Bevafoga tutasan motam?! Xazon-dardning mungli ko’zyoshi, Kuz kelmasdan sarg’aydi olam. Qanday bag’ri qattiq odamsiz, Yig’latdingiz daraxtlarni ham…
Dunyo yaralgandan so’ng Loydan tiklandi vujud Va unga jo aylandi Muhabbat, mehr, sukut. Farishtalar ta’zimga Saf tortishdi osmonda. Shundanmi, go’zal hislar Paydo bo’ldi Insonda. Ming yillar o’tib ketdi, Avlod to’ldi zaminda. Kimni ko’rsam, bir g’alat His jo’shar yuragimda...
Tong otdi. Ko’chaning bag’rida Odamlar yuradi o’zicha. Hayotni mo’ltirab kuzatar Daraxtda o’tirgan musicha. Kim daydi yellardek kezinar, Kim ko’zdan ma’nolar o’qiydi. Musicha daraxtda o’tirib, Ming turli falsafa to’qiydi. Bir yerda aqchasiz gadolar, Bir yerda yuraksiz boylarmi?..
Yana orzularim eladi samo! Osmon bisotini to‘kdi silkinib. Yana oppoq qorga belandi dunyo, Oftob bulutlarga oldi bekinib. Daraxtning shoxiga bog‘lagan xayol Bir sening ko‘zlaring singari bandi. Tunlarni qo‘ynida o‘ynagan shamol Bir mening ko‘nglimga o‘xshagan daydi. Billur sadaflarga o‘raladi tong, Ortidan nurlari arg‘imchoq solib...
Jonim, olovlarim so‘ndi ko‘ksimda. Sermavj to‘lqinlarim, asov soylarim, yugurik qonlarim Ilkis oldi tin. Boshimda to‘plangan bulutlar, do‘llar, sovuq yomg‘irlarim Ketmadi lekin. Jonim, yuragimday yondi xazonlar, Mezon bog‘lariga yashillik qaytdi; Yalang‘och qo‘llarin qaylarga cho‘zib, Keksa daraxt menga manzil ko‘rsatdi...
Chinakam ayriliq sevganingdan olisda yashamoq emas. Chunki ko'ngillar bir ekan, bir kun topishmoqqa umid bor ekan, masofalar olisligi ayriliq sanalmaydi. Chinakam ayriliq sevganing bilan yo'llaring ayro bo'lishi. Har bir daqiqa, har bir soniya uni bag'ringdan yulib ketayotganini his etib turishdir. U seni, sen esa uni hech qachon yodingdan chiqara olmasang-u, uni sendan atigi bir necha qadamli yo'l ajratib tursa-yu, yoniga borolmasang, unga eltuvchi yo'llaring hijron dashtida g'oyib bo'lgan bo'lsa, bu haqiqiy hijrondir.