Sahifa yuklanmoqda . . .
Chistonlar - Chistonlar mumtoz adabiyotimizning she'riy topishmoqqa asoslangan janri bo'lib, ushbu to'plamdan buyuk ijodkorlarimizning majoziy va oddiy chistonlari o'rin olgan.
Yomonga o‘lim yo‘q, yaxshiga kun yo‘q, Tomiringga qo‘shib olishar uzib. Bobur yo‘q, Cho‘lpon yo‘q, Majnun yo‘q, Muhammad Yusuf yo‘q, Muhammad Yusuf. Bir qiz yig‘lab borar, soddagina qiz, Yig‘lar kitob bilan yuzini to‘sib. Balki sevgilingiz, balki singlingiz, Muhammad Yusuf yo‘q, Muhammad Yusuf.
O‘qtin-o‘qtin g‘azab otiga minib, Vahshat solar telba Qo‘qon shamoli. Ko‘zlaring qisilib, qulog‘ing tinib, Ajrata bilmaysan yerdan samoni. Uch kun davom etar talotum, qutqu, Uch kun kattalarning tilida duo. Uch kun el taqvoga burkanar butkul, Ramazonda shuncha yodlanmas Xudo.
Mudom yorug‘ bo‘lsin darchalaringiz! Menga ko‘chib o‘tsin barcha dardingiz! Men sizni avaylab charchamadim hech, Siz ko‘nglim og‘ritib charchamadingiz. Goho yomon qarab, goh qaramasdan, Goho yolg‘on kulib, goh kulib rostdan, Goho erkalanmay, erkalamasdan, Siz ko‘nglim og‘ritib charchamadingiz.
Men yerga bog‘langan bir bandi edim, Sahar borib, oqshom qaytardim ishdan. Sen kelding… Sen, axir, qaylardan kelding? Ko‘klardan tushdingmi, ma’sum farishtam? Bir xushbo‘y sabolar taraldi birdan – Yurakni siypalab, erkalaguvchi. Odamlar odamdan zerikkan yerdan Insonlar tarafga yetaklaguvchi.
Zilziladan to‘rt kun o‘tganda, Bomdan – Bir xabar yurakni titratdi yana. Qizchasin panalab qulagan tomdan, Omon asrab qopti jonfido ona. Qancha fursatimni yoqib isindim, Olovga tobladim mudroq tanimni. Birdan shu lahzada ro‘y-rost his qildim Onamni qanchalar sog‘inganimni.
Singan odam, tuyg‘ulari tingan odam, Singan odam, qismatiga ko‘ngan odam. Siniq kulib, siniqqina ko‘rishadi, Kun ko‘radi, yashamaydi singan odam. Yuribmiz-da, deydi endi o‘g‘il-qiz deb, Qoraqozon yonidagi qorako‘z deb… Men hamisha yoningdaman, ketdik, do‘st, deb, Yelkangga qo‘l tashlamaydi singan odam.
Qaldirg‘och – ko‘klamning langari, Hut keldi bulutda – kemada. Sakradi yashillik lashkari, Faqat Gul kelmadi, kelmadi. Nimpushti, nimyashil, nafarmon – Ranglarga bog‘larni beladi. Unga na qonun bor, na farmon… Faqat Gul kelmadi, kelmadi.
Shoirlik g‘irt bekorchiga ish, Yumushim shu – xayol suraman. Nima haqda? Noqulay aytish... Sizni hamon yaxshi ko‘raman. Iqrorimdan zarracha naf yo‘q, Hanuz xomman, hanuz g‘o‘raman. Nishoniga borib tekkan o‘q, Yuragim qon. Yaxshi ko‘raman.
Birdan ehtirosga to‘ldingiz, Yondingiz, kuydingiz, so‘ndingiz. Parishon, sochingiz parishon, Mendan soviyapti ko‘nglingiz. Men hamma qatori bolaman, O‘zimdan zerikib qolaman. Bilishim bilmaysiz, bilaman, Mendan soviyapti ko‘nglingiz.
Manglayga kaft qo‘yib olisga boqsam, Edildan ko‘rinar bo‘ylaring, o‘zbek. Tush kabi jimirlab ming yil oqsa ham, Noming aytar enasoylaring, o‘zbek. Nuh to‘foni, demak, qismat shamoli, Kimningdir kamoli, kimning zavoli. Sargashta kun ko‘rding ohu misoli, Shundan hamon mungli kuylaring, o‘zbek.
Bir daraxtni ko‘rdim – mag‘rur, barkamol, Istagan faslida gullaydiganday. Pisandiga yaqin kelmas qor, shamol: Durkun bargi mangu so‘lmaydiganday. Shul daraxtning oldida xor, g‘aribman, Yo‘l yarmiga etar-etmas horibman, Havodan kuz hidin olib turibman, Bahor menga qaytib kelmaydiganday.
Atirgul barglari... Oddigina manzara. Oddiy ko'z bilan boqsangiz, unda mo'jizakor hech nima yo'qday. Ammo lirik qahramon bu gulga ko'ngil ko'zlari bilan boqadi va uning necha ming jon uchun butun boshli bir dunyo ekanini ko'radi. Qalbini ishq asir etgan, o'zidagi nafsni yenggan va malaklikka moyil bo'lgan jumla tirik jon borki, shu atirgulning xushbo'y va nafis gulbarglari qatidan o'ziga makon tutibdi...
Hazrat Navoiy o'zining o'lmas asarlari bilan o'zbek adabiyoti bo'stonida hamisha barhayotdir. Uning har bir baytida kelajak avlodlar uchun ming-ming ibrat va hikmat mujassamligi sabab bu noyob ma'naviy xazina asrlar shiddatini ko'zga ilmaydi. Shu bois hazrat asarlarini mutolaa qilib, undagi teran mazmunni anglash va dilga jo etib yashash har bir farzandning sharafli burchidir. Ushbu she'r ham buyuk mutafakkir madhiga bag'ishlanadi.
Ushbu go'zal chiston qatiga kun va tun berkitilgan.
Ushbu chiston oddiy chiston sanalib, unda yong'oqning xususiyatlari ko'rsatib berilgan.
Ushbu chistonda shoira anor predmetini yashirgan bo'lib, bu obraz orqali u xon haramidagi kanizlar hayotiga nozik ishora qilgan.