Sahifa yuklanmoqda . . .
Dosh - Asarlar - dosh so'zi ishtirok etgan barcha asarlar
Yashamoqqa yetmaydi bardosh, Termulaman ko‘kka — keng g‘amga. Ko‘ngilchan qiz — Hayot qo‘yar bosh Qirqqa kirgan horg‘in yelkamga.
Endi she’r yozmayman unga bag‘ishlab, Endi xayolini o‘ylab yig‘layman. Ana, qorli kecha — oppoq farishta Bo‘salar olmoqda aziz manglaydan.
Biz parallel chiziqlarmiz, Uchrashmaymiz hech qachon. Olg‘a qarab talpinamiz, Izma-izmas, yonma-yon.
Yoqub to‘ram kallasini salgina boshqacha ishlatgan edi, hayotida tubdan burilish yuz berdi: kissasi pul ko‘rdi, ro‘zg‘origa baraka kirdi, nomi mahalla-ko‘yning og‘ziga tushdi, hammasidan ham, begonalar tugul, uyidagi bola-chaqalarigacha uning izzat-hurmatini joyiga qo‘yadigan bo‘lishdi!
Bir do’konning qarshisida uch-to’rt xotin, Gurunglashib kutar arzon yog’ navbatin. O’sha yerdan o’tib qoldi bitta erkak, Xuddi shundan boshlanadi bizning ertak. U ayollar ichra biri go’zal edi, O’zi yosh-u, ammo so’zi masal edi. O’sha erkak qarab sekin o’ng-u chapga, U ayolni quvlik bilan soldi gapga...
Quyilmadi hech erim, Ichim to'la o'kinish. Ellik yoshdan oshsa ham, Araq, ishrat, so'kinish. Shunday bezor bo'ldimki, Zirillardim kelsa ham. Xafa bo'lmasdim, agar Javobimni bersa ham...
Begona ham vafo qilsa, jigar menga, Qarindoshim jafo qilsa, digar menga. Zahar dardga davo bo’lsa, taryokdir ul, Asal agar yoqmas ekan, zahar menga.
Bu Momo Havodan ularga odat: Ushlasa gul ushlar qo`lini faqat, Kuyovga chiqmagan o`zbek qizlarin O`psa faqat shamol o`par yuzlarin. Bu Momo Havodan ularga odat: Nozik belda qirqta kokili qavat, Silasa yomg`irlar silaydi faqat, Ko`rsa faqat osmon ko`rar ko`zlarin — Kuyovga chiqmagan o`zbek qizlarin...
Sochimda oq, men bahordan o`tindim: Ko`klamoyim, ko`kingdan ber bir chimdim. Qor qo`ynida seni qo`msab o`kindim, Ko`klamoyim, ko`kingdan ber bir chimdim. Ko`nglimga ko`k binafshalar sochilsin, Kokiliga tolpopukdan soch ilsin, Boychechakka borar yo`llar ochilsin, Ko`klamoyim, ko`kingdan ber bir chimdim...
Dunyo yaralgandan so’ng Loydan tiklandi vujud Va unga jo aylandi Muhabbat, mehr, sukut. Farishtalar ta’zimga Saf tortishdi osmonda. Shundanmi, go’zal hislar Paydo bo’ldi Insonda. Ming yillar o’tib ketdi, Avlod to’ldi zaminda. Kimni ko’rsam, bir g’alat His jo’shar yuragimda...
Ushbu she'rda sokingina umr kechirib, hamma narsaga sekin-astalik bilan erishgan insonning ko'ngil kechinmalari yoritilgan. Lirik qahramon: "Muhabbat ham hayallab keldi menga, aqlni ham kech yig'dim, bilimni ham asta orttirdim, tajribani ham uzoq vaqtda yig'dim, shu tariqa shoshilmaslikka o'rganib ketdim. Endi qarilik, xastalik va o'lim ham shoshilmasa yaxshi bo'lardi", der ekan, uning ichki dunyosi naqadar toza va go'zal ekanligiga guvoh bo'lib, ko'nglingizda bu insonga nisbatan yaqinlik tuyasiz.
Ushbu she'rda muallif bahorning gulga burkangan go'zal manzarasini tasvirlar ekan, uni ramziy ma’noda qo‘llaydi. «Bir kaft bog‘», ya’ni yaxlit bir manzil - Vatanda turlicha tarovat, turli bo‘y tarqatuvchi daraxtlar bor. Ularning har biri o‘zicha ko‘rk, o‘ziga xos meva-yu hosil beradi. Go‘yo har bir daraxt bu bir-biriga o‘xshamaydigan millat va elatlar. Ularning har birining o‘z tarixi, o‘z urf-u odatlari, yashash tarzi bor. Lekin ular bitta bog‘da - bir maskanda, ya’ni bir Vatanda - O‘zbekistonda jam bo‘lganlar.
Bu she'r Zulfiyaning o'z turmush o'rtog'i Hamid Olimjonga bag'ishlab yozgan she'rlari turkumiga mansub. Unda ayriliq dardining chuqur iztiroblari yorqin ifoda etilgan. She'r o'ta samimiy ruhda yozilgani bois uni o'qigan kitobxon muallif ko'nglini yaqindan tuyib, butun qalbida unga nisbatan hamdardlik tuyg'usini his qiladi.
Ushbu she'r shoiraning qalbidagi og'ir hasrat - yordan judolik dardlarini ifoda etadi. Unda muallif sevgan kishisi o'zi bilan uning qalbini ham birga olib ketganini, shu bois qalbidan yiroq insonning irodasi ham ojiz bo'lib qolishini aytadi. Atrofda do'stlarning ko'p bo'lishi ham uni o'zini yolg'iz his etishdan asrab qololmaydi. Shoiraning dili to'la hasrat, faqat yorigagina atalgan so'zlari yuragini kuydirib, ko'zlaridan yoshlar bo'lib to'kiladi. U taqdirga bo'yin eggani bilan berahm ruhi yorimni topib ber, deya turib olgan bo'lsa, bunga ne chora qilsin?
Shoirning ona zamin qismati haqidagi alamli o‘ylari «Sirdaryo o‘lani» she’rida o‘ziga xos tarzda ifodalangan. Bu she’r xalq o‘lanlari ruhi, ohangida bitilgan: bir tomonda ona daryoning go‘zal ta’rif-tavsifi, ikkinchi tomonda shoirning daryoning hozirgi holati, achchiq qismatidan bezovtaligi, tashvish-zorlari. Undagi o‘ta samimiy, cheksiz mehr, o‘kinch to‘la satrlar xuddi xalq o‘lanlaridagi kuygan dilning o‘tli zorlari singari o‘quvchi qalbining tub-tubigacha yetib boradi, uni titroqqa soladi...
Baxt! Naqadar go'zal, yoqimli, hayotbaxsh so'z! Har bir inson tabiatida baxtga erishmoqqa kuchli xohish, intilish va u uchun kurashish istagi bor, albatta. Ammo men baxtliman deb aytish ham oson emas ekan. Har holda vijdonli inson uchun oson emas. Chunki bunday inson o'z baxtini namoyish qilib qo'ysa, keyin baxtsiz kimsalarning nigohlariga qanday qilib bardosh berib yashashini o'ylab andisha qiladi...
Firoq mavzusida bitilgan bu she'rda shoir dastlab uch holat haqida fikr yuritadi: sevishganlarning bir-biridan judoligi, yorning tashlab ketishi, javobsiz muhabbat. Bularning hech biri chinakam firoq emas -, deydi shoir, - zero, bu dardlarning barchasiga davo bor. Ammo chinakam firoq - bu kim bilandir hayotingni bog'lab, bir umr birga yashasang-u, biroq qalban yaqin bo'lmasang... Bu dardga davo yo'q. Negaki chinakam olislik jismlarning emas, qalblarning bir-biridan olisligidir...
Yaxshi she'r hech qanday ta'rif-u tahsinga muhtoj emas. Mazkur she'rda ham shoirning mo'jizakor qalamidan to'kilgan ma'no nozikliklari o'ziga xos tarzda ifoda etilgan bo'lib, u necha yillardan beri xalqimiz qalbidan chuqur joy olib kelmoqda.
Bu she'r Toshbibi (Toshbu) ismli ayolning yoriga sadoqati, ahdiga vafosi, tugalmas bardoshi va metin irodasini tarannum etadi. Yorini og'ir jangga kuzatgan bu ayol kelinlik zeb-ziynatlarini sandiqqa tashlab, erkaklarning og'ir mehnatini o'z zimmasiga oladi. Kunni tunga ulab, dalalarda ishlaydi va turmushning butun mashaqqatlarini totadi. Nihoyat, eri jangdan qaytadi, ammo... bir qo'lidan ajragan holda. Biroq Toshbu yorini tirik ko'rmoqlikning o'zini bir buyuk baxt deb biladi...
Shoir bu she’rda ifodalangan mazmunni pardalash maqsadida, sarlavhadan keyin, «Tagorga ergashib...», deya she’rga izoh bergan. Ammo she'r satrlarini diqqat bilan o'qisangiz, unda shoirning butun hayoti va ichki dunyosi yaqqol aks etganligiga guvoh bo'lasiz...
Ushbu she'r onalar sha'niga bitilgan madhiya bo'lib, unda onaning xokisorligi, mushfiq va mehribonligi, farzandi uchun hamma narsaga tayyorligi ifodalangan.
«Mirrix yulduziga» she’rida Turkiston o‘lkasi XX asr boshlarida tushib qolgan g‘oyat achinarli holat o‘z ifodasini topgan. Jafokash Vatan vujudiga joylashib olib, qonini zulukdayin so‘rgan kimsalar kirdikoridan ozorlangan lirik qahramon xayolan Mirrix yulduziga murojaat etadi. Bu murojaat boshdan-oyoq achchiq savollardan tashkil topgan. Afsuski, «yerimizning eng qadrli tuqg‘ani» — go‘zal Mirrix ham bu holdan lol qotgan...
Mazkur g'azalda shoir dilbarning afsonaviy tasvirini beradi. Uning olamni gado qilgulik portretini chizadi. Shu asnoda oshiqni unga bog’lab turgan insoniy rishtalarni ham ko’rsatadi. Oshiq javobsiz, umid qilmaydigan muhabbati bilan yorga intiladi. U ma’shuqaga yetishishdan emas, balki intilishning o’zidan masrur...
Uvaysiyga qadar sevish va u haqda yozish ham asosan erkaklarga xos sifatlar deb qaralgandi. Uvaysiy ayolning gulday nozik qalbi tebranishlarini o’zbek adabiyotiga olib kirgan ijodkorlardandir. Ushbu g'azal ham ayol muhabbatining ifodasidir.