Sahifa yuklanmoqda . . .
Don - Asarlar - don so'zi ishtirok etgan barcha asarlar
U payt palto kiymas edi qish, Qo‘lqopi yo‘q edi qo‘lida, Qish — yamoqli, ardoqli kalish — Oyoq qo‘ysang — qorga ko‘milar...
Shudgorzorda donlaydi Qarg‘alarning galasi. Tog‘lar boshi tumandir, Xasu xashakda qirov.
Sizning vaqtingizni olmayman bekor, Axir, har bir satr so‘mli, tiyinli... Ammo she’r so‘ngida bir savolim bor: Vijdon bilan yashash shuncha qiyinmi?
Chap ko‘ksimda yurak. Chap qo‘lim bilan Qushga don tutaman: — Qo‘rqma, qush, donla!..
Opa, esingizda-ku, ("O, hanuz og‘riydi dil" ) Ochlikdan qorni shishgan Qirq beshinchi mash’um yil.
Moviy havo to‘lqinlarida O‘ynab uchdim quyoshga tomon. Ikki ko‘zim ammo zaminda, Ochman — Yerda don bor, don bor...Don!
Yoshi oltmishlardan oshgan, gardishi va oynasi qalin ko‘zoynagiyu sarg‘ayib ketsa ham boshidan tushmaydigan Marg‘ilon do‘ppisi bilan qishloqqa taniqli bo‘lgan Tohir domla endi yangi nom bilan odamlarning og‘ziga tushdi: uning to‘qqiz yashar nevarasi to‘p o‘ynatib, antiqa hunarlarni ko‘rsatayotganmish!
Go‘dakligimda dadam hecham ishga bormasa, tongdan tungacha meni «ho‘ppa-ho‘ppa»lab yuqoriga otib ko‘nglimni xushlasa derdim. Oyim nega ishlarkin-a? Aqlimga sig‘dirolmasdim. Keyin bilsam bari men uchun ekan. Mening shodligim, kelajagimga zamin yaratish payida yurisharkan.
Kechti umrum naqdi g‘aflat birla nodonlig‘da hayf, Qolg‘ani sarf o‘ldi anduh-u pushaymonlig‘da hayf. Jong‘a bir dushvorlig‘ qo‘ymay riyozat ranjidin, Sarf bo‘ldi naqdi avqotim tan osonlig‘da hayf.
Bolani qarg'amang, Duo qiling bolani. "It", "Eshak" deb so'kishga, Hayo qiling, bolani. Rosululloh derdilar, Yuzlaridan yog'ib nur: "Bolalar bu - jannatning Gul-u rayhonlaridir"...
Kuyov bolam, o'z bolam, Mani qorako'z bolam, Dilimda bir so'z, bolam, Qizim yomon - siz yaxshi. Erka bolam, arslonim, Oyim turgan osmonim, Qo'lingizdadur jonim, Qizim yomon - siz yaxshi...
Bir do’konning qarshisida uch-to’rt xotin, Gurunglashib kutar arzon yog’ navbatin. O’sha yerdan o’tib qoldi bitta erkak, Xuddi shundan boshlanadi bizning ertak. U ayollar ichra biri go’zal edi, O’zi yosh-u, ammo so’zi masal edi. O’sha erkak qarab sekin o’ng-u chapga, U ayolni quvlik bilan soldi gapga...
Yanguli — suxumilik grek Xrista Aleksandridining oʻgʻli. Choʻpday ozgʻin, yelkalari turtib chiqqan, qirraburun, koʻzlari charosdek qop-qora, qoʻllari uzunligidan tizzasiga tushib turadigan oʻn toʻrt yoshli bu bola yon-atrofdagi tengqurlari uchun naqd azroilning oʻzi edi. Yanguli otasi bilan Venetsian koʻchasida, Chalbash daryosining boʻyida yashardi. Onasini eslolmaydi — chaqaloqligidayoq yetim qolgan. Ota-bolaning bor-yoʻq davlati bir parcha tomorqa, bittagina sigir va eshakdan iborat. Oshkoʻk, sut-qatiq sotib kun koʻrishadi. Yanguli hech qayerda oʻqimasdi. Otasining yumushlariga qarashar, ahyon-ahyon eshakda qoʻshnilarga sut-qatiq tarqatar edi…
Ko’plar donishmand deb bildilar o’zni, Xudoning zotidan ochdilar so’zni. Hech biri bilolmay azal sirlarin, Aljirab-valjirab yumdilar ko’zni.
Bir dono komi-la charx aylanmaydur, Sonini sakkiz de – yetti baribir. O’lgach-ku qolmaydi orzung, tanangni Go’rda chumoli yer yo qirda qashqir.
Sabab sahrosida kimki sargardon, Ishlarin uningsiz yuritar Yazdon, Bu kun bir bahona o’rtaga tashlab, Erta bajo bo’lur taqdiri osmon.
O’zni dono bilgan u uch-to’rt nodon Eshak tabiatin qilur namoyon. Bular suhbatida sen ham eshak bo’l, Bo’lmasa, kofir deb qilishar e’lon.
Derlar: “Shaharda gap qo’zg’alur oson, Aziz yorim fe’l-atvori yomon”, Yaxshi manbadan hech chiqmas rasvolik, Oxir yaxshi bo’lur, yashayver, nodon.
Pok-u ahil, oqil kishiga o’rtoq Bo’l-u, noahildan qochaver yiroq, Dono senga zahar tutsa ham ichgil, Qo’l cho’zmagil sharbat tutsa ham ahmoq.
Ey charx, gardishingdan emasman xursand, Ozod et, yarashmas menga hech bul bad, Nodon, noahilga gar karam qilsang, Men ham emasman-ku ahli donishmand?
Koshki umid shoxidan meva terolsam, Yo kalavam uchini topib berolsam, Bu vujud zindonidan yo’qlik soriga Eshik ochib, qadamim dadil qo’yolsam.
Bir kosa sharob-la ko’nglimni shod et, Na o’tmish, na kelmish kuningni yod et, Zindoniy qilingan omonat jonni Aqlning bandidan lahza ozod et.
Ma’yus kunim ko‘zim tushsa, Kuyar osmon, tushunmaysan. Meni samo tushungaydir, Sen, ey inson, tushunmaysan.. Kuyib ko‘ksim o‘tar bo‘lsam, Oqar bo‘lsam, ketar bo‘lsam, Meni daryo tushungaydir, Sen, ey ummon, tushunmaysan...