Sahifa yuklanmoqda . . .
Uyqu - Asarlar - uyqu so'zi ishtirok etgan barcha asarlar
Ehtiyotkor odam! Hey, ehtiyotkor odam! Yolg‘on kerak joyda bir bor jasur bo‘l, Ta’zim lozim joyda bir bor mag‘rur bo‘l. Sukut lozim joyda til bo‘lsang netar? Birovning g‘amida sil bo‘lsang netar?
Ulkan odam charchoq edi, Horigan edi juda, Avtoning bo‘sh kursisiga Vujudini tashladi...
Daryoning qum qirg‘oqlarida Yap-yalang‘och yotar saraton... Men qichqirdim quloqlariga: - Oting nima? Mudrama! Uyg‘on!
Osmonning oxiri qayerda, dedim bir donishga. U miq etmadi. Menga juda yoqdi bu javob. Osmonning oxiri yo`q, axir! Irmoqning oxiri daryo. Daryoning oxiri dengiz. Osmonning esa oxiri yo`q.
Nogohonda elitsa uyqu, Gar hushimni chulg‘asa ro‘yo, Zarb bermasa qalbimda g‘ulu, Men orzudan voz kechgum, Dunyo!
Jismimda isitma kunda mahkam bo‘ladur, Ko‘zdin qochadur uyqu, chu aqsham bo‘ladur. Har ikkalasi g'amim bila sabrimdek, Borg'on sari bu ortadur, ul kam bo‘ladur.
Ne xush bo‘lg'ayki, bir kun uyquluq baxtimni uyg'otsam, Kechalar tori mo‘yidek belig'a chirmashib yotsam. Gahi guldek yuzini ul shakar so‘zlukni islasam, Gahi shakkar kibi ul yuzi gulning la'lidin totsam. Qani Shirin bila Layliki sendin noz o‘rgansa, Qani Farhod-u Majnunkim, alarg'a ishq o‘rgatsam. Yoruq kunduz, qorong'u kechada anjum kibi bo‘lgay, Chekib gar oh dudini ko‘ngul o‘tini titratsam. Ko‘zum ravshanlig'ida bo‘lg'ay, Bobur, base kamliq, Agar qoshi bila yuzun hilol-u kunga o‘xshatsam.
O‘lum uyqusig'a borib jahondin bo‘ldum osuda, Meni istasangiz, ey do‘stlar, ko‘rgaysiz uyquda. Nekim taqdir bo‘lsa, ul bo‘lur tahqiq bilgaysiz, Erur jang-u jadal, ranj-u riyozat barcha behuda. O‘zungni shod tutqil, g'am yema dunyo uchun zinhor, Ki, bir dam g'am yemakka arzimas dunyoyi farsuda. Zamona ahli ichra, ey ko‘ngul, oyo topilg'aymu, Seningdek dard paymo-vu meningdek dard paymuda. Ulusdin tinmadim umrimda hargiz lahzaye, Bobur, Magar o‘lsam bu olam ahlidin bo‘lg'aymen osuda.
Sho‘x ikki g‘izolingni noz uyqusidin uyg‘at, To uyqulari ketsun, gulzor ichida o‘ynar. Tishlabki, soching o‘rdung, ochkanda parishon qil, Ofoq savodinda jon royihasin butrat.
Bu asarda ko’pchilikning ruhiyatini g’oyat puxta bilgan, uning adoqsiz tashvishlarini deb ozurdajon bo’lgan shaxsning kayfiyati katta mahorat bilan bo’rttirib ko’rsatilgan. Matla’ning o’zi ruhiy dramatizm ifodasi, mazmun teranligi, badiiy garmoniyaning qudrati jihatidan tugallangan bir asarday taassurot qoldiradi. Ehtimol, elning nazarida komil shaxs bo’lib tuyulgan shoir o’ziga talabchanlik bilan qarab, tabiatidagi sifatlarni tanqidiy nuqtayi nazar bilan taftish qilish oqibatida ushbu g’azal bitilgandir…
Xoliq – kechiruvchi, rahmli, rahmon, Isyon-u gunohdan bo’lmagil giryon. Bugun mast-u xarob uyquga kirsang, Erta afv etilur chirik ustixon.
Tuproqda yotishar uyqu bosib ho’p, Yer ostida nihon misoli bir cho’p, Yo’qlik sahrosiga boqibon ko’rdim Unda kelganlar-u kelmaganlar ko’p.
Qaro yerga qo`yib bosh, Bir qizgina uxlaydi. Ko`zlariga to`lib yosh, Hur qizgina uxlaydi. Yotar qurib darmoni, Mangu uxlar gul yanoq. Ko`ngli to`la armoni, Qo`yni to`la qizg`aldoq...
Vatan haqida yozilgan she'rlar juda ko'p, ammo ular orasida Muhammad Yusuf she'rlari o'zining soddaligi, samimiyligi, dilga yaqinligi bilan ajralib turadi. Ushbu she'rning lirik qahramoni ham Vatanini shunchaki sevmaydi, balki yurak-yuragidan bir insoniy muhabbat bilan sevadiki, u Rimni bedapoyaga, Parijning eng go'zal restoranini esa yurtining bitta tandiriga ham almashmaydi...
Yomg’ir tegib ketdi joningga, Derazani ochib qarading. Shamol kirmay ketdi yoningga- Tomchilardan olding alaming. Sen uxlashni istaysan, ammo Uyqu bermay shitirlar yomg’ir. Ilgari hech sezmagan darding Yurak bo’ylab otadi tomir. Tongga eltar tushlar uxlagan, Butun olam tozarar qayta...
Usmon Azim uchun shoirlik kasb emas. U shoir zimmasida juda katta mas'uliyat bor deb hisoblaydi. Uning nazarida, shoirning vazifasi faqat uch-to'rt so'zni qofiyalab qo'yish, bir-ikki kitob chop ettirishdan iborat emas. Shoir butun dunyoning dardini terib ketmog'i lozim. U bir daqiqaga bo'lsin, o'z jonini, huzur-halovatini o'ylashga haqqi yo'q. Shoir bu dunyo uchun butun dunyo ahlini uyg'otishga qodir bo'lgan bir qo'shiq berishi lozim. Shundagina u shoir degan nomga munosib bo'ladi.
Mazkur she'r zamonning kirdikorlarini, jirkanch qiyofasini yaqqol ochib beruvchi ko'zgudir. Unda jamiyatimizda uchrovchi illatlar pardalanmagan, berkitilmagan holda ochiq va oshkora tarzda yoritib berilgan. Bu zamonda Alpomish uxlamoqda. Shoir uni uyg'otmoqqa qodir. Ammo u buni istamaydi. Negaki uni uyg'otishdan ma'ni yo'q. Chunki bu zamonda Alpomishga o'rin yo'q - mardlikka hojat yo'q. Agar u uyg'onsa, yo atrofidagi xunrezliklarni ko'tara olmay o'lib qoladi yoki u ham shu zamonga moslashib, o'z alpligini yo'qotadi...
Hijron og'ir. Visol rohatbaxsh. Ammo bir necha soniyadan so'ng hijron kelishi kutilayotgan damlardagi visol-chi? Bu baxtmi yo dard? Azobmi yo rohat? Tun. Yomg'ir mayda-maydalab yog'moqda. Oshiq yuragi ham tilka-pora. So'nggi tun. Visolning so'nggi damlari. Tong ularni ajratishi muqarrar. Ammo ular hozircha birga... Tong otgach ularni qanday taqdir kutib turibdi? She'r ana shu dardli o'ylarning otashin ifodasi yanglig' dunyoga kelgan.
Ushbu she'rda favqulodda noyob manzara tasvirlanadi: go'dak sohilda tinchgina uxlamoqda. Dengiz ham uning uyqusiga halal bermaslik uchun sokingina shivirlamoqda. U go'yo go'dakning ma'sum nigohiga boqib, bu mittigina jonning taqdiri to'g'risida xayolga tolganday. Biroq dengiz nechog'lik sokin ko'rinmasin, bag'rida suronli to'lqinlarni berkitgani singari osuda uyqu ichidagi bu go'dakning qalbida ham hozircha kelajak hayajonlari pinhondir.
XX asr. Qanchadan qancha kashfiyotlar, qanchadan qancha ixtirolar, qanchadan qancha o'zgarishlar davri! XX asr. Qanchadan qancha yovuzliklar, qanchadan qancha qonxo'rliklar, qanchadan qancha xunrezliklar davri. Bu asr katta taraqqiyot va tanazzul olib keldi insoniyatga. Insoniyat bu davrda juda ko'p narsa topdi va yo'qotdi. Ushbu she'r o'tgan asrning butun saodati va fojiasini ko'rsatib beruvchi yorqin ko'zgudir.
Ayol baxt nimada? Zeb-u ziynatdami? Shon-u shuhratda? Yuksak unvondami? Olqishlardami? Yo’q! Ayol baxti o’z sevgan yorining mehrini his qilmoqlikdadir. Ko’pincha erkak zoti ayolimga hamma narsani muhayyo qilib bersam ham, nega ko’ngli to’lmaydi, unga nima yetishmaydi o’zi, deb xunob bo’lib yuradi. Aslida ayolga ko’p narsa kerakmas. Ayollar dilidagi eng aziz tilak: “Menga mehr ko’rgaz, mehribonlik qil”…
Faqat zaminiy g'uborlardan xoli bo'lib, osmoniy poklikka yetgan qalblardagina ilohiy tuyg'u - muhabbat maskan quradi. Shu bois oshiq ko'ngillarga zamin tor. Ular dunyoning sho'rishlari, turfa g'avg'olari-yu savdolaridan uzoq bo'lmoq istaydilar. Oshiqlar o'z sevgan yorlarini bu dunyo va ahli dunyo g'urbatlaridan uzoqqa - olis-olislarga olib ketishni xohlaydilar. Ushbu she'rda ana shunday chinakam ishq va oshiqlikning mo'jizakor tasviri berilgan.
Rauf Parfi universitetning birinchi bosqich talabasi ekanida bir she'r yozadi. Bu she'rda armonli muhabbat g'oyat samimiy va ta'sirli ifoda etilgan edi. She'r tez orada qo'shiqqa aylandi va xalq qalbidan chuqur joy oldi. Hozir ham katta avlod vakillari yoshlik chog'larini xotirlaganlarida bu qo'shiqni pichirlab xirgoyi qiladilar. Bu qo'shiq o'sha mashhur "Laylo"dir...
Shubhasiz, shayton insoniyatning dushmanidir. Eng qiyini, u odamga faqat tashqi tomondan emas, ko'pincha ichki tomondan - uning o'z nafsi orqali yaqinlashadi va ko'ngliga qutqu solib, uni turli yovuz maqsadlarga, qing'ir yo'llarga boshlaydi. Binobarin, tashqi dushman bilan kurashib, uni yengish oson, biroq o'z nafsini jilovlamoq, nafsoniy istaklarni yengmoq anchayin mushkuldir. Bu o'ta mas'uliyatli ish inson zimmasiga yuklangan muhim bir vazifa bo'lib, buni uddalay olgan kishilargina tom ma'noda shaytonni yenggan zotlardir.