Sahifa yuklanmoqda . . .
Iz - Asarlar - iz so'zi ishtirok etgan barcha asarlar
Sen chiroyli qiz eding, Sen chiroyli kularding. Sal xunukroq bo‘lsayding O‘zimniki bo‘larding. Men ketaman, gulg‘uncha, Qarab qolmagin, dedim. Men murodga yetguncha Qarib qolmagin, dedim. Visol nima, dedim men, Hijron kerak she’r uchun, Qiynoq kerak she’r uchun, Armon kerak she’r uchun.
Ishqingda ko‘ngul xarobdur, men ne qilay? Hajringda ko‘zum purobdur, men ne qilay? Jismim aro pech-u tobdur, men ne qilay? Jonimda ko‘p iztirobdur, men ne qilay?
Agarchi sensizin sabr aylamak, ey yor, mushkuldur, Sening birla chiqishmoqlik dag'i bisyor mushkuldur. Mizojing nozik-u sen tund, men bir beadab telba, Sanga holimni qilmoq, ey pari, izhor mushkuldur. Ne osig' nola-u faryod xobolud baxtimdin, Bir unlar birla chun qilmoq ani bedor mushkuldur. Manga osondurur bo‘lsa, agar yuz ming tuman dushman, Vale bo‘lmoq jahonda, ey ko‘ngul, beyor mushkuldur. Visolinkim tilarsen nozini xush tortg'il, Bobur, Ki olam bog'ida topmoq guli bexor mushkuldur.
Sening ishqingda, ey nomehribon, bexonumon bo‘ldim, Demon bexonumon, ovvorayi ikki jahon bo‘ldum. Labing gar bermasa bo‘sa nechuk jon elta olg'aymen, Bu yo‘ldakim, adam sahrosig'a emdi ravon bo‘ldum. So‘rub ul oy labidin og'zining ramzini angladim, Bir og'iz so‘z bila ko‘rungki muncha xurdadon bo‘ldum. Nechakim qoshi yolar ishqida tuzlukni ko‘rsattim, Vale oxir malomat o‘qlarig'a-o‘q nishon bo‘ldum. Kular erdim burun Farhodi miskin dostonig'a, Bu Shirindurki oning birla-o‘q hamdoston bo‘ldum. Visoling davlatig'a yetmasam Bobur kibi, ne tong, Ki hajring mehnatida asr-u zor-u notavon bo‘ldum.
Baloyi ishqki, har dam manga jafoyedur, Bu ishqdin kecha olmon ajab baloyedur. Xali labig'a tutash bo‘lsa, ey ko‘ngul, ne ajab, Ki Xizr chashmayi hayvong'a rahnamoyedur. Yarar bu xasta ko‘ngul dardig'a o‘qin yarasi, Magarki har yarasi yorning davoyedur. Bahor faslidur-u may havosi boshimda, Ayoq tut menga, soqiyki, xush havoyedur. Ul oy raqibg'a bo‘ldi rafiq-u Boburning, Rafiq-u hamdami hajrinda oh-u voyedur.
Yomonga o‘lim yo‘q, yaxshiga kun yo‘q, Tomiringga qo‘shib olishar uzib. Bobur yo‘q, Cho‘lpon yo‘q, Majnun yo‘q, Muhammad Yusuf yo‘q, Muhammad Yusuf. Bir qiz yig‘lab borar, soddagina qiz, Yig‘lar kitob bilan yuzini to‘sib. Balki sevgilingiz, balki singlingiz, Muhammad Yusuf yo‘q, Muhammad Yusuf.
Zilziladan to‘rt kun o‘tganda, Bomdan – Bir xabar yurakni titratdi yana. Qizchasin panalab qulagan tomdan, Omon asrab qopti jonfido ona. Qancha fursatimni yoqib isindim, Olovga tobladim mudroq tanimni. Birdan shu lahzada ro‘y-rost his qildim Onamni qanchalar sog‘inganimni.
Singan odam, tuyg‘ulari tingan odam, Singan odam, qismatiga ko‘ngan odam. Siniq kulib, siniqqina ko‘rishadi, Kun ko‘radi, yashamaydi singan odam. Yuribmiz-da, deydi endi o‘g‘il-qiz deb, Qoraqozon yonidagi qorako‘z deb… Men hamisha yoningdaman, ketdik, do‘st, deb, Yelkangga qo‘l tashlamaydi singan odam.
Tifllar toshiki, jismim qildi sartosar qora, Bo‘ldi savdog‘a savodi a’zam andin har qora. Yoshdin angla yuzum, gar siymgundur, gar qizil, Toshdin angla tanimni gar ko‘k o‘lmish, gar qora.
Sho‘x ikki g‘izolingni noz uyqusidin uyg‘at, To uyqulari ketsun, gulzor ichida o‘ynar. Tishlabki, soching o‘rdung, ochkanda parishon qil, Ofoq savodinda jon royihasin butrat.
Ushbu g’azalni rashknoma desa ham bo’ladi. Oshiqning o’z ma’shuqasiga ishqi shunchalik kuchliki, u hech kimni unga yaqinlashtirgisi kelmaydi, iloji bo’lsa-yu, mahbubasini barcha g’ayr va begona kishilardan yashirsa, hech kim u haqda gapirmasa, hatto nomini tilga olmasa. Shu bois har bir bayt bir qasamday jaranglaydi, ya’ni oshiqning o’zi ham yordan o’zgaga boqmaslikka ont ichadi.
Ushbu g’azalda oshiqning xokisorligi va yor ishqida sadoqati g’oyat go’zal tarzda aks ettirilgan. Ha, inson dunyoda bir marta yashaydi. Unda har kim ko’ngli istagan inson bilan birga bo’lishni orzu qiladi. Ammo hayotning beshafqat qonunlariga ko’ra, inson hamisha ham bu istagiga yetavermaydi – unga bu yo’lda ko’p narsa g’ov bo’lishi mumkin. Ammo oshiqning ishqi shu qadar kuchliki, u ma’shuqa bilan birga bo’lib, o’z ko’ngil halovatiga yetishni o’ylamaydi. Balki ma’shuqaning ko’nglini o’ylab, unga “ko’ngli istagan yorlar” bilan baxtli bo’lishni, o’zidan va o’zi kabi ko’ngli istamas kishilardan ozod bo’lishni tilaydi!
O‘n sakkiz yosh – o‘smirlikning tugab, umrning navqiron fasliga qadam qo‘yish pallasi. Bu yoshdan boshlab olamga o‘zgacha ko‘z bilan nazar tashlab, o‘zgacha fikrlash, borliqni tushunish – his etishdagi nozik zehn, hayot va yashash falsafasini anglash yangi bosqichga ko‘tariladi. O‘n sakkiz yoshli sarvinozning kamoloti va latofati, boshidagi g‘avg‘olarning boisi ham shu bilan izohlansa, ne ajab. Balki o‘n sakkiz yosh insonning aqli ravshanlashib, dunyoni o‘zgacha ko‘z bilan idrok eta boshlagan, ham jisman, ham ma’nan ayni kamolotga yetgan davridir. Shuning uchun shoir bu g‘azalda aynan shu yoshni qalamga olgandir…
Bu asarda ko’pchilikning ruhiyatini g’oyat puxta bilgan, uning adoqsiz tashvishlarini deb ozurdajon bo’lgan shaxsning kayfiyati katta mahorat bilan bo’rttirib ko’rsatilgan. Matla’ning o’zi ruhiy dramatizm ifodasi, mazmun teranligi, badiiy garmoniyaning qudrati jihatidan tugallangan bir asarday taassurot qoldiradi. Ehtimol, elning nazarida komil shaxs bo’lib tuyulgan shoir o’ziga talabchanlik bilan qarab, tabiatidagi sifatlarni tanqidiy nuqtayi nazar bilan taftish qilish oqibatida ushbu g’azal bitilgandir…
Qor zarrasin tutib qololmas nigoh, Goh zarra nigohdan bag‘rim tilindi. Qor yog‘sin – yopilsin izlaring, gunoh. Yangi yil, yaxshi yil bo‘lib kel endi. Qormi – kul ostida miltiraydi cho‘g‘, Ketganlar jon uzib ketmaganlar, yo‘q! Senga yetganlar bor, yetmaganlar yo‘q, Yangi yil, yaxshi yil bo‘lib kel endi.
Goho sizning borligingiz unutdim, Yo‘llarimda zorligingiz unutdim. Umidlari kesilgan bu dunyoda Yolg‘iz umidvorligingiz unutdim. G‘animatim, omonatim – onajon.
Sevmading san, dilitoshim, Dilimga cho‘kdi qo‘rg‘oshin. Ko‘zimdan toshdi ko‘zyoshim, G‘amkash buloq sevmish mani. Sevmading san, yetolmasdan Sanga termuldim olisdan. Haddan ziyoda yolg‘izman, Netay, tuproq sevmish mani.
Har bir qizdan seni izlaganimda, Yonimga kechikib kelganing yomon. Ovozsiz, ko‘zyoshsiz yig‘laganimda, Holimdan xabarsiz kulganing yomon. Yomon-da, kimnidir tush ko‘rganing ham, Shunchaki yoqqani – xush ko‘rganing ham. Birovlar qalbiga nish urganing ham Kipriklaring bilan tilganing yomon.
Meni yomon ranjitding, Sendan qattiq xafaman. Lekin sendek kuydirgi Qizni qaydan topaman. Sevgi, sevgi, der ekan, Sevgi dilni yer ekan. Qizga mehring berguncha Muzga bag‘ring ber ekan.
Milyon yilda meni yaratdi hayot, Meni so‘rab, tog‘lar qator cho‘kdi tiz. Nahot anglamaysan, bilmaysan nahot, Axir men bittaman, yagona, yolg‘iz. Bug‘lanib, qaytadan to‘kiladi suv, Quyoshdan ishorat – ko‘z yorar ildiz. Men, axir ularga o‘xshamayman-ku, Axir men bittaman, yagona, yolg‘iz.
Yenglik liboslardan voz kechdi shahar, Yelkalar yalang‘och, yalang, och ko‘zlar. Olislarda esa suvlar sepishar Ko‘ylaklari bilan cho‘milgan qizlar. Shahar qizg‘onmaydi xiyobonlarin, Sun’iy ko‘lini-yu qayiqlarini. Ammo dil qo‘msaydi sokin bog‘larning Olmalar oqizgan ariqlarini.
Dala. Mezon. Qizlar. Tarozi. Paxsali duvollar. Ismsiz qirlar. Yulduzdek titranib uchgan ovozim, Tizzani quchoqlab o‘qilgan she’rlar. Olov tegrasida qaynagan o‘lan. Yurakdek qontalash chinor yaprog‘i. «Sevsam, o‘ldirarlar. Sevmasam, o‘lam...» Va hisobchi qizning nigohi...
Ishdan kelsam hovli betartib, Xuddi uyda kelinim yo'qday. Dadamizga murojaat qildim Eshittirib kelinga atay: - Dadasi-chi, endi bozordan Oyog'i bor supurgi oling. Qolib ketsa yo'lakda darrov Topib olsin o'zi o'z joyin...
O'qidim go'zal hikmat: "Sizning yaxshilaringiz - Ahli ayoli bilan Yaxshi bo'lganlaringiz". So'kinib jaranglatdi, Erim o'z xonasini: -Hoy, ruchkamni kim oldi? He, o'sha, onasini...