Sahifa yuklanmoqda . . .
Uy - Asarlar - uy so'zi ishtirok etgan barcha asarlar
Panohim shu Quyosh va shu Er – Ikkisi bir kunda tug‘ilgan Ikkisi mangudir, yoshi teng, Birisi biriga yo‘g‘rilgan.
Jismimda isitma kunda mahkam bo‘ladur, Ko‘zdin qochadur uyqu, chu aqsham bo‘ladur. Har ikkalasi g'amim bila sabrimdek, Borg'on sari bu ortadur, ul kam bo‘ladur.
Azm ayla sabo, yet guli xandonimg'a, Ne gulki, quyoshdek mahi tobonimg'a. Yetgil dog'i ishtiyoq ila Boburdin, Zinhor degil salom tuqqonimg'a.
Sochining savdosi tushti boshima boshdin yana, Tiyra bo‘ldi ro‘zg'orim ul qaro qoshdin yana. Men xud ul tifli parivashg'a ko‘ngul berdim, vale, Xonumonim nogahon buzulmag'ay boshdin yana. Yuz yomonliq ko‘rub ondin telba bo‘ldung, ey ko‘ngul, Yaxshilig'ni ko‘z turarsen ul parivashdin yana. Tosh urar atfol mani, uyida forig‘ ul pari, Telbalardek qichqirurmen har zamon toshdin yana. Oyog'im yetgancha Boburdek ketar erdim, netay, Sochining savdosi tushti boshima boshdin yana.
Ne xush bo‘lg'ayki, bir kun uyquluq baxtimni uyg'otsam, Kechalar tori mo‘yidek belig'a chirmashib yotsam. Gahi guldek yuzini ul shakar so‘zlukni islasam, Gahi shakkar kibi ul yuzi gulning la'lidin totsam. Qani Shirin bila Layliki sendin noz o‘rgansa, Qani Farhod-u Majnunkim, alarg'a ishq o‘rgatsam. Yoruq kunduz, qorong'u kechada anjum kibi bo‘lgay, Chekib gar oh dudini ko‘ngul o‘tini titratsam. Ko‘zum ravshanlig'ida bo‘lg'ay, Bobur, base kamliq, Agar qoshi bila yuzun hilol-u kunga o‘xshatsam.
Charxning men ko‘rmagan jabr-u jafosi qoldimu?! Xasta ko‘nglum chekmagan dard-u balosi qoldimu?! Meni xor etti-yu qildi muddaiyni parvarish, Dahri dunparvarning o‘zga muddaosi qoldimu?! Meni o‘lturdi jafo-yu javr birla ul quyosh, Emdi turguzmak uchun mehr-u vafosi qoldimu?! Oshiq o‘lg'och ko‘rdum o‘lumni o‘zumga, ey rafiq, O‘zga ko‘nglumning bu olamda harosi qoldimu?! Ey ko‘ngul, gar Bobur ul olamni istar, qilma ayb, Tengri uchun de bu olamning safosi qoldimu?!
O‘lum uyqusig'a borib jahondin bo‘ldum osuda, Meni istasangiz, ey do‘stlar, ko‘rgaysiz uyquda. Nekim taqdir bo‘lsa, ul bo‘lur tahqiq bilgaysiz, Erur jang-u jadal, ranj-u riyozat barcha behuda. O‘zungni shod tutqil, g'am yema dunyo uchun zinhor, Ki, bir dam g'am yemakka arzimas dunyoyi farsuda. Zamona ahli ichra, ey ko‘ngul, oyo topilg'aymu, Seningdek dard paymo-vu meningdek dard paymuda. Ulusdin tinmadim umrimda hargiz lahzaye, Bobur, Magar o‘lsam bu olam ahlidin bo‘lg'aymen osuda.
Singan odam, tuyg‘ulari tingan odam, Singan odam, qismatiga ko‘ngan odam. Siniq kulib, siniqqina ko‘rishadi, Kun ko‘radi, yashamaydi singan odam. Yuribmiz-da, deydi endi o‘g‘il-qiz deb, Qoraqozon yonidagi qorako‘z deb… Men hamisha yoningdaman, ketdik, do‘st, deb, Yelkangga qo‘l tashlamaydi singan odam.
Ne navo soz aylagay bulbul gulistondin judo, Aylamas to‘ti takallum shakkaristondin judo. Ul quyosh hajrinda qo‘rqarmen falakni o‘rtagay, Har sharorekim, bo‘lur bu o‘tlug‘ afg‘ondin judo.
Sho‘x ikki g‘izolingni noz uyqusidin uyg‘at, To uyqulari ketsun, gulzor ichida o‘ynar. Tishlabki, soching o‘rdung, ochkanda parishon qil, Ofoq savodinda jon royihasin butrat.
Bu g‘azalda she’riyatdagi savol-javob usulidan unumli foydalanilgan. G‘azalning har bir baytida o‘ziga xos ohoriy badiiy ifoda va tasvirlarga duch kelamiz. Muallif hech kimning xayoliga kelmagan tarzda baytlarni baytlarga mantiqan bog‘laydi. Jon, jism, bag‘ir, ko‘ngil, ko‘z bilan bo‘lib o‘tgan savol-javoblarda kuchli izchillik va o‘zaro ketma-ketlik bor. Jon aybni - jismga, jism - bag‘irga, bag‘ir - ko‘ngilga, ko‘ngil - ko‘zga yuklaydi. Oxiri, lirik qahramon ishqda yonish uning azaliy qismati ekanini tan oladi.
Ushbu g’azalda oshiqning xokisorligi va yor ishqida sadoqati g’oyat go’zal tarzda aks ettirilgan. Ha, inson dunyoda bir marta yashaydi. Unda har kim ko’ngli istagan inson bilan birga bo’lishni orzu qiladi. Ammo hayotning beshafqat qonunlariga ko’ra, inson hamisha ham bu istagiga yetavermaydi – unga bu yo’lda ko’p narsa g’ov bo’lishi mumkin. Ammo oshiqning ishqi shu qadar kuchliki, u ma’shuqa bilan birga bo’lib, o’z ko’ngil halovatiga yetishni o’ylamaydi. Balki ma’shuqaning ko’nglini o’ylab, unga “ko’ngli istagan yorlar” bilan baxtli bo’lishni, o’zidan va o’zi kabi ko’ngli istamas kishilardan ozod bo’lishni tilaydi!
Bu asarda ko’pchilikning ruhiyatini g’oyat puxta bilgan, uning adoqsiz tashvishlarini deb ozurdajon bo’lgan shaxsning kayfiyati katta mahorat bilan bo’rttirib ko’rsatilgan. Matla’ning o’zi ruhiy dramatizm ifodasi, mazmun teranligi, badiiy garmoniyaning qudrati jihatidan tugallangan bir asarday taassurot qoldiradi. Ehtimol, elning nazarida komil shaxs bo’lib tuyulgan shoir o’ziga talabchanlik bilan qarab, tabiatidagi sifatlarni tanqidiy nuqtayi nazar bilan taftish qilish oqibatida ushbu g’azal bitilgandir…
Olisdagi mahmadana, eski olchoq, Menga qadam tashlamoqni o‘rgatmagin! O‘zingga boq, keyin mayli nog‘ora qoq, Menga qanday yashamoqni o‘rgatmagin! Tinchlikni deb yurak bag‘ri kuyik el bu, Yaratganning qoshida eng suyuk el bu! O‘tmishi ham, ertasi ham buyuk el bu, Menga qanday yashamoqni o‘rgatmagin!
Meni yomon ranjitding, Sendan qattiq xafaman. Lekin sendek kuydirgi Qizni qaydan topaman. Sevgi, sevgi, der ekan, Sevgi dilni yer ekan. Qizga mehring berguncha Muzga bag‘ring ber ekan.
Milyon yilda meni yaratdi hayot, Meni so‘rab, tog‘lar qator cho‘kdi tiz. Nahot anglamaysan, bilmaysan nahot, Axir men bittaman, yagona, yolg‘iz. Bug‘lanib, qaytadan to‘kiladi suv, Quyoshdan ishorat – ko‘z yorar ildiz. Men, axir ularga o‘xshamayman-ku, Axir men bittaman, yagona, yolg‘iz.
Uchib-qo‘nib, uchib-qo‘nib shom-saharlar Nafis san’at sahnasida poyga ketdi. Shavkat Rahmon qayga ketdi, birodarlar, Kapalaklar uchmaydigan joyga ketdi. Kim quyoshga soldi yerdan topib gavhar, Kim ko‘ngliga shu’la istab oyga ketdi. Shavkat Rahmon qayga ketdi, birodarlar, Chiroq yonib o‘chmaydigan joyga ketdi.
Hay-hay, uyat, jon o'lan, Kelin keldi, yo'lni och, Ne ko'z bilan ko'rayki, Kelin yarim yalang'och. Sharqning qizi bo'lganda, Bo'lib sharmu hayosi, Bunchalar ochiq-sochiq, Bo'lmas edi libosi...
Kuyov bolam, o'z bolam, Mani qorako'z bolam, Dilimda bir so'z, bolam, Qizim yomon - siz yaxshi. Erka bolam, arslonim, Oyim turgan osmonim, Qo'lingizdadur jonim, Qizim yomon - siz yaxshi...
Er dedi, xotiniga Gazeta o‘qib turib: -Arab bo'lib qolmapmiz, Yaxshiyam xudo urib. Qara,bu vahshiylarni, Shunaqayam bo‘larkan. Qiz tug‘ilsa chaqaloq, Yerni kovlab ko‘markan...
Kampir tong qorong‘isida xamir qilgani turib ho‘kizidan xabar oldi. O!.. Ho‘kiz yo‘q, og‘il ko‘cha tomondan teshilgan... Dehqonning uyi kuysa kuysin, ho‘kizi yo‘qolmasin. Bir qop somon, o‘n-o‘n beshta xoda, bir arava qamish—uy, ho‘kiz topish uchun necha zamonlar qozonni suvga tashlab qo‘yish kerak bo‘ladi. Odamlar dod ovoziga o‘rganib qolgan: birovni eri uradi, birovning uyi xatga tushadi...
Kimningki bor esa bir burda noni, O’ziga yarasha uy-oshiyoni, Na birov unga qul, na u birovga, Ayt, shod yashayversin – xushdir zamoni.
Osmonda bir ho’kiz – nomimish Parvin, Birisi quyida ko’tarar zamin. Ko’zingni katta och, qo’sh ho’kiz aro – Ko’rib qo’y qanchalab eshak yurganin.
Afsus, umr behuda bo’lmishdir barbod, Bo’lmadik haromdan bir nafas ozod. Buyurganing qilmay yuzim qarodir, Amringdan tashqari ishlarimdan dod.