Sahifa yuklanmoqda . . .
Nun - Asarlar - nun so'zi ishtirok etgan barcha asarlar
Beayb Parvardigor. Hammamiz ham gunohkor bandamiz. Hech bir kishi illatdan xoli emas. Kimdir - o'g'ri, kimdir - poraxo'r, ...Biroq dunyodagi eng katta illatlardan biri - bu loqaydlikdir. Do'stdan qo'rqma - nari borsa, seni sotadi, dushmandan qo'rqma - nari borsa, seni o'ldiradi, ammo loqayd insondan qo'rq, deydilar. Ular zohiran hech qanday yomonlik qilmaganday ko'rinsalar-da, botinan atrofda bo'layotgan xunrezliklarga befarqliklari bilan katta fojialarga sababchi bo'ladilar. Ushbu falsafiy she'rda ana shu hayot haqiqati yoritilgan.
Hayot qiziq. Inson agar tabiatga mehr qo'ysa, quyoshni, oyni, yulduzni, tog'-u toshlarni, gullarni sevsa, bunga hech kim qarshilik qilmaydi, man etmaydi. Ammo... inson o'zi kabi boshqa bir insonga ko'ngil qo'yar ekan, ming xil to'g'anoqlar boshida aylana boshlaydi. Tahdid, qarg'ish, tahqir, istehzo, zaharhanda gaplar, mish-mishlar... muhabbat yo'liga rahna soladi. Inson o'zi o'ylab topgan sun'iy shartlar chirmovug'ini yorib chiqa olmaydi. Balki, shuning uchun ham dunyoda qahr beadad-u muhabbat bebahodir...
Ushbu she'rda shoir ijodkorning ijtimoiy vazifasi, mas’ulligi haqidagi o‘y-xayollarini aks ettiradi. Chin she’r hayajon demakdir. O‘zgani hayajonga solgan, ruhiy muvozanatdan chiqargan shoirgina haqiqiy ijodkordir. Chunki u hayajondan yaraladi va hayajon yaratadi. Chin shoirning so‘zlari qalbiga doir, ammo uning hayoti o‘ziga doir emas. Uning omonatgina joni vataniga tikilgan. Unga iste’dod shuning uchun berilgan. Toki dunyoda zulm bor ekan, toki hayotda zo‘ravonlik, adolatsizlik mavjud ekan, shoir davr bilan, jamiyat bilan kelishishi, qarsakboz bo‘lishi mumkin emas...
Bu she’rda imon, e’tiqod, halollik yo‘liga tushgan solih inson ruhiy holati aks etgan. Lirik qahramon atrofidan ezgulik nishonalarini izlaydi va topolmagani uchun unga olam kir, sovuq, vayrona holida ko‘rinadi. Bu holat shoirni muvozanatdan chiqaradi, umidsizlantiradi. U olam tartibotining asosi, mavjudlikning mohiyati haqida og‘ir va xavotirli o‘yga botadi...
Zulfiyaxonim vafo va sadoqat ramziga aylangan o'zbek shoirasidir. Ushbu she'r butun umr o'z yoriga sodiq o'tgan ayol qalbi navolaridir. Unda yolg'izlik iztirobi va ayollik irodasi o'ziga xos tarzda samimiy ifoda etilgan. Unda naqoratday takrorlanuvchi "Tirik ekan nega tashlab ketmading?!" kalimasi o'quvchi qalbini larzaga solishi shubhasiz.
Mirtemir g'oyat mashaqqatli davrda yashab, shu davrning achchiq tuzidan bebahra qolmagan edi. U butun umri davomida mustabid tuzumning tazyiqini ko‘rib va sezib yashagan. Shuning boisdan uning xastalik kezlarida yozgan ushbu so‘nggi she’rida ifodalangan chuqur mazmunga e’tibor qaratsak, shoirning o‘z dilidagi dard-u armonlari, orzu va havaslarini to‘la bayon eta olmagani kundek ravshan bo‘ladi...
Ushbu g'azal lirik qahramon va Kashmir go'zali o'rtasidagi suhbat tarzida bitilgan bo'lib, u shoirning qalbi to'ridagi hasratlarni ham namoyon etadi. G'azal so'ngida go'zal yor oshiqdan: "Ey bechora, nega o'z vataningni tark etding?" deya so'raydi. Shunda yigit: "O'z vatanidan yiroqda yashash taqdirda bor ekan-da..." deya javob beradi...
Nodirabegimning hijron haqidagi she’rlari orasida «Firoqnoma» asari kuchli tug’yonlari bilan alohida ajralib turadi. Ushbu she'r ijodkorning hayotidagi og'ir judolik va u tufayli shoira qalbida paydo bo'lgan iztiroblarni tasvirlaydi. She’rda firoq iskanjasida to’lg’anayotgan qalb, falak sinovlari oldida ojiz-u notavon oshiq holati g’oyat ta’sirli ch’izilgan.
Mazkur tarje'band Nodirabegimning qalb qo'ridan to'kilgan hislarni: otashin tuyg'ular, o'y-mulohazalar, dard-u alam, faryod-u fig'on,
Ushbu g'azal favqulodda tasvirga ega. Odatda, she’riyatda inson xatti-harakat va ruhiy holatlarni tabiiy hodisalardan o’rganganligi tasvirlanardi. Bu o’rinda kutilmagan badiiy holat yuzaga keladi. Ya’ni tentaklik daryosi tug’yonni, toshqinni, guvillashni she’r qahramonidan o’rganganligi tasvirlanadi. Shu tariqa baytma-bayt fikrni rivojlantirib borgan shoir so'nggi baytda mumtoz ishqiy lirika tajribasida kamdan-kam bo’ladigan holatni beradi. Ya’ni oshiq dardiga davo topganini ifoda etadi...
Ushbu muxammas mashhur shoir Fuzuliyning "Etdigumdandur" radifli g'azaliga bitilgan bo'lib, unda ko'ngil holatining eng yashirin va sirli jihatlari nazokat bilan tasvirlangan.
Mazkur asar hazrat Navoiy g'azaliga bitilgan muxammasdir. Munis hazrat Navoiyni o'ziga ulug' ustoz deb bilgan va butun hayoti davomida qalbida hazrat siymosiga chuqur hurmat va ehtirom saqlagan. Kimsan Navoiy asariga taxmis bog'lash ijodkordan anchayin katta iste'dod va mahoratga ega bo'lishni talab etadi. Munis mazkur muxammasni bitishi orqali o'z iste'dodining ko'lamini namoyish etdi.
Ushbu g'azalda atrofidagi insonlarning nokomilligidan iztirob chekayotgan, shu bilan birga o’zida ezgu fazilatlarni shakllantirishga urinayotgan orif shaxs kayfiyati ifoda etilgan. G’azalning lirik qahramoni topgan oshnolar, orttirgan do’stlar sinovdan o’tolmaganlar, ishonchni oqlolmaganlar. Chunki bundaylar davlatiga qarab do’stlik ixtiyor etgan kimsalardir.