Sahifa yuklanmoqda . . .
Odam - Asarlar - odam so'zi ishtirok etgan barcha asarlar
Yer yuzida Sho‘rariq degan qishloq bino bo‘lganidan beri bu yerlik bironta odam Jo‘ravoychalik sevinmagan bo‘lsa, ehtimol… Qishloq Qatrontog‘ etagiga yoyilgan, yonidan buralib-buralib katta soy – Sho‘rariq o‘tadi. Soyning boshlanishida, huv tog‘larning ichkarisida, ancha bo‘ldi, ulkan suv ombori qurilyapti.
Menga ikking birdeksan, go‘zal, Men ikkingsiz bo‘lurman ado. Senga juda o‘xshaydi g‘azal, Yo sen unga o‘xshaysan juda.
Singan odam, tuyg‘ulari tingan odam, Singan odam, qismatiga ko‘ngan odam. Siniq kulib, siniqqina ko‘rishadi, Kun ko‘radi, yashamaydi singan odam. Yuribmiz-da, deydi endi o‘g‘il-qiz deb, Qoraqozon yonidagi qorako‘z deb… Men hamisha yoningdaman, ketdik, do‘st, deb, Yelkangga qo‘l tashlamaydi singan odam.
Bu g‘azali bilan Hazrat Navoiy asl tasavvufni soxta tasavvufdan himoya qiladi. Chunki shoir sodda, omi odamlar aldanib, o‘zini shayx ko‘rsatib yurgan soxtakor, hiylagar, tamagir kimsalar yetagida yurib, ularga ergashib ketishi jamiyat uchun og‘ir og‘riqlar paydo qilishi, kutilmaganda ijtimoiy-siyosiy muammolar tug‘dirishini juda yaxshi bilgan. Shu bois u shayxlarni avval ikkiga – asl shayxlarga hamda soxta shayxlarga bo‘lib oladi va odamlarni asl shayxlarni soxta (soda) shayxlardan farqlashga chaqiradi.
Ey qaldirg‘och qoshligim, Kel, ahdimiz bir bo‘lsin. Uchta odam bilgan gap Qanday qilib sir bo‘lsin? Tilla uzukka tilla Ko‘z bo‘lmaydi hech qachon. Qiz bolaga qiz bola Do‘st bo‘lmaydi hech qachon.
Oyday yuragimda dog‘im bor endi, Kulfat o‘zimniki, taskin-daldam yo‘q. Uzoqda ishongan bog‘im bor edi, Suyangan tog‘im yo‘q – endi dadam yo‘q. Ishim yurishmaydi, yo‘lim unmaydi, Duo beradigan toza odam yo‘q. Gugurtcho‘p sinadi, shamim yonmaydi, Nuri ilohim yo‘q – endi dadam yo‘q.
Kampir tong qorong‘isida xamir qilgani turib ho‘kizidan xabar oldi. O!.. Ho‘kiz yo‘q, og‘il ko‘cha tomondan teshilgan... Dehqonning uyi kuysa kuysin, ho‘kizi yo‘qolmasin. Bir qop somon, o‘n-o‘n beshta xoda, bir arava qamish—uy, ho‘kiz topish uchun necha zamonlar qozonni suvga tashlab qo‘yish kerak bo‘ladi. Odamlar dod ovoziga o‘rganib qolgan: birovni eri uradi, birovning uyi xatga tushadi...
Falakning ustidan kim topdi zafar, Yer qachon odam yeb to’yibdi, magar – Meni yemadi deb kekkaya ko’rma, Shoshmay tur, ko’p o’tmay navbating yetar.
Manzilimiz ekan bevafo olam, Tinmayin istadim kamoli odam. Sening yonog’ingdek oyni ko’rmadim, Qadding misoli sarv topmadim, sanam.
Faqat ilm bilan balandmas odam, Ahd-u vafo bilan baland-past odam. So’zi bilan ishi bir kelsa agar, Har narsadan baland, muqaddas odam.
Senga ko’rsatsalar yasog’lik olam, Sen sevma – sevmaydi aqlli odam. Sendeklar bir talay keldi-yu ketdi, Seni olmay turib, olib qol sen ham.
Deding: “Haqiqat ne? Nimadir odam?” So’zlasam, cho’zilib ketadir qissam, Haq uni undirib daryo qa’ridan, Qa’riga otadi yashatmay bir dam.
Qani ul sirdosh do’st – sir aytsam bir dam, Azalda qandayin bo’lgani odam: Jafo-yu qayg’udan qorilgan loyi, Bir yo’l jahon kezib, tez uzdi qadam.
Tug’ilgandan men sho’rlikning bag’rim qon, Bir jismimda talashadi ikki jon. Jon talashsam, tepamda charx urgan ul, Kapalaklar odamlardan mehribon… Oqqushlarim, oq yomg’irda ucharlar, Saharlardan shudring-sharob icharlar. Tanlamayin qabrlarni qucharlar, Kapalaklar odamlardan mehribon…
G'irot mingan Go'rog'li Bobom qani, aytinglar, Qo'ng'irotlik Alpomish Og'am qani, aytinglar... Tustovuqday tovlangan Olam qani, aytinglar. Ko'lda kiyik ovlangan Dalam qani, aytinglar...
Ta'magirni tortqilab, Nafsi qo`ymas deydilar. Nokas o`zi to`ysa ham, Ko`zi to`ymas deydilar. Boq bir yorug` olamga — Kimlar zo`rg`a kun ko`rar. Odamlar bor, bog`dagi Bulbuldan ham pul so`rar...
Sochimda oq, men bahordan o`tindim: Ko`klamoyim, ko`kingdan ber bir chimdim. Qor qo`ynida seni qo`msab o`kindim, Ko`klamoyim, ko`kingdan ber bir chimdim. Ko`nglimga ko`k binafshalar sochilsin, Kokiliga tolpopukdan soch ilsin, Boychechakka borar yo`llar ochilsin, Ko`klamoyim, ko`kingdan ber bir chimdim...
Orazi gul, husni hilol, Alloh go`zal, Alloh go`zal. Mutloq kamol, mutloq jamol, Alloh go`zal, Alloh go`zal… Arsh arkida sulton o`zi, Beaybu benuqson o`zi. Poyiga cho`k, ul Zuljalol, Alloh go`zal, Alloh go`zal…
Lolaqizg'aldoq - eng go'zal va nafis gul. Lolaqizg'aldoq - bag'ri qon ayol. Garchi bu she'r Shavkat Rahmon tilidan uning oila a'zolariga bag'ishlab yozilgan bo'lsa-da, unda Muhammad Yusufning ham o'z qismati ko'rinadi. She'rdagi dard, iztirob yuki shu qadar og'irki, uni o'qigan kitobxon tabiiy ravishda lirik qahramon dardini his qiladi va qalbida unga hamdardlik hissini tuyadi...
Sezyapsanmi, yog’moqda yomg’ir, Butun dunni yuvmoqda osmon. Yelkamdagi shaytonni haydab, Ko’zlarimga tikildi Rahmon: -Nega ko’ksing og’riqqa to’lgan, Qorachig’ing bo’yalmish g’amga? Mayli, yig’la sirlaring aytib, Bu g’am ko’plik qilar odamga. Nogoh sening so’zing esladim, Yuzlarimga yugurdi kulgu...
Bola edim tasavvuri keng, Qo’shni edim shodlig-u baxtga. Gul-u maysa, bulutlar qolib, O’xshatardim o’zim daraxtga. O’sdim, menga yo’l ochdi hayot, Kamayardi ranglar tobora. Vaqt notasin o’zgartirgan so’ng Umr kuyi g’alat jaranglar. Oq-u qora kunlar ichida Taqdir meni duch etdi senga...
Menga “maqtov”lardan toshlar otgan do’st, Quvonsam, ko’ziga parda tortgan do’st, Barcha gunohini menga ortgan do’st, Shu kichik yelkamga olam sig’adi. Kulgusi jonimga tumor taqqan yor, Xayoli yodimga nurday oqqan yor, Mendan boshqa hamma qizlar yoqqan yor, Hijron armonlardan ertak yig’adi. Bobo, bu dunyoda yaxshi kam ekan, Yaxshining ko’rgani mudom g’am ekan, Eng yorug’ najotlar O’zda jam ekan, Bu sovuq kunlardan ko’nglim sinadi...
Qayga ketdi shodumon kunlar — Saratondan qo’l uzdi karam. Har tong mening hasratim yegan Qushlarimni topolmayapman. Bir g’aliz his kezar bog’larda, Har yaproqda etak-etak g’am. Majnuntolim, tokay soch yoyib Bevafoga tutasan motam?! Xazon-dardning mungli ko’zyoshi, Kuz kelmasdan sarg’aydi olam. Qanday bag’ri qattiq odamsiz, Yig’latdingiz daraxtlarni ham…
Dunyo yaralgandan so’ng Loydan tiklandi vujud Va unga jo aylandi Muhabbat, mehr, sukut. Farishtalar ta’zimga Saf tortishdi osmonda. Shundanmi, go’zal hislar Paydo bo’ldi Insonda. Ming yillar o’tib ketdi, Avlod to’ldi zaminda. Kimni ko’rsam, bir g’alat His jo’shar yuragimda...