Sahifa yuklanmoqda . . .
Go'dak - Asarlar - go'dak so'zi ishtirok etgan barcha asarlar
Tun yarmida saraton ham Hokimligin tashladi. Ko‘ksi hamon yonib yotar Yalangdagi toshlarni.
«Bolajon, eng baland cho‘qqiga chiqdik, Ammo bu cho‘qqi ham qilmagay vafo. Inson kelayapti ko‘tarib miltiq... Go‘dak iltijosi bo‘larmish bajo.
Men Samarqand yaqinidagi (hozir deyarli shaharga qo’shilib ketgan) qishloqlarning biri — Chordarada tug’ilganman .. Mana shu qishloqda ona tarafdan bo’lgan bobom Vafoxo’ja Maxsumning dala hovlisi — qo’rg’oni bo’lgan. Bobomning shahardagi bobomeros hovlisi Registon maydonining ro’parasida — ichkarroqda joylashgan Hovuzi sangin guzarida pishiq q’ishtdan tiklangan ikki qavatli imoratdan iborat bo’lib hozirgacha saqlangan.
Ushbu she'rda g'oyat maftunkor manzara chiziladi: Tun. Borliqda yomg'ir ohistagina yog'moqda, shamol ham ohistagina qo'zg'oladi, bulutlar bag'ridan ko'ringan hilol ham ohistagina yumshoq nur to'kmoqda. Tun qo'ynida bir qizning ohistagina yig'layotgan tovushi quloqqa chalinadi. Qiz dardlari kaptar patidan ham mayin go'yo. Borliqni nafis tug'yonlar qoplagan...
Ushbu she'rda favqulodda noyob manzara tasvirlanadi: go'dak sohilda tinchgina uxlamoqda. Dengiz ham uning uyqusiga halal bermaslik uchun sokingina shivirlamoqda. U go'yo go'dakning ma'sum nigohiga boqib, bu mittigina jonning taqdiri to'g'risida xayolga tolganday. Biroq dengiz nechog'lik sokin ko'rinmasin, bag'rida suronli to'lqinlarni berkitgani singari osuda uyqu ichidagi bu go'dakning qalbida ham hozircha kelajak hayajonlari pinhondir.
Biz vatan haqida yozilgan ko’plab bir-biriga o’xshash, siyqa satrlardan zerikkanmiz. Ba’zi shoirlarning vatan haqida ham she’r yozib qo’yishim kerak deya zo’rma-zo’rakilik bilan bitgan she’rlari tufayli bu mavzudagi she’rlarga ishtiyoq susaygan. Chunki soxtalik bilan aytilgan kalom hech qachon dillarga yetib bormaydi. Biroq ushbu she’rda shoira vatanni shunchalar samimiy tarannum etadiki, uni o’qir ekansiz, bu so’zlar yuragingizning tub-tubiga yo’l olganini tuyasiz.
Ayriliq. Poyonsiz dard, cheksiz iztirob. Biroq ko’pincha oshiq ko’ngil buni qabul qilolmaydi va shu bois yordan judolik azoblarini tan olmaydi. To’g’rirog’i, u boshqalarga bu holni “yaxshi bo’ldi” deb izohlar ekan, bunga ko’proq o’zini ishontirgisi keladi. Ammo uning har bir kalomi ostida beadad g’am, tabassumi ortida ko’zyoshi yashiringan bo’ladi.
Shubhasiz, shayton insoniyatning dushmanidir. Eng qiyini, u odamga faqat tashqi tomondan emas, ko'pincha ichki tomondan - uning o'z nafsi orqali yaqinlashadi va ko'ngliga qutqu solib, uni turli yovuz maqsadlarga, qing'ir yo'llarga boshlaydi. Binobarin, tashqi dushman bilan kurashib, uni yengish oson, biroq o'z nafsini jilovlamoq, nafsoniy istaklarni yengmoq anchayin mushkuldir. Bu o'ta mas'uliyatli ish inson zimmasiga yuklangan muhim bir vazifa bo'lib, buni uddalay olgan kishilargina tom ma'noda shaytonni yenggan zotlardir.
Mazkur she'r yangi bir asrning ostonasida yozilgan she'r bo'lib, unda shoirning falsafiy o'ylari, fikr va mulohazalari ifodalangan. Uni o'qir ekansiz, qalbingizda o'zbek ekanligingizdan faxr va g'urur hissini tuyasiz. Bu hislar ko'ngilga shunchalar yaqinki, she'r tugagach ham, o'quvchi ko'nglida davom etaveradi.
She'rda o‘zbek xalqi, dehqoni, paxtakorining bukilmas irodasi, ochiq, beg‘ubor ko‘ngli, matonati va mehnatsevarligi kuylanadi. Buning uchun faslning ajib bir betakror holati-saraton asos qilib olingan. Shoir maqsadni amalga oshirish uchun, tosh yog‘sa ham paxtani teraveramiz qabilida, otash yondirsa ham dalada ishlayveramiz, degan fikrdan yiroq. Kun tabiatni jizg‘anak qilsa-da, tinmaydigan bizning dehqonni ko‘rib qo‘ying, deb hayqirmaydi ham. U ona yurt tabiatida otash ufurayotgan nafis manzara va uning oniy holatlardagi soniyan suratlarini shu qadar go‘zal, tiniq chizadiki, buni na bo‘yoq, na ohang bilan ifodalash mumkin. Buni faqat so‘z qudrati va jozibasigina bera oladi.
Biz bu she’rni o‘qir ekanmiz, 20-yillarda mustamlakachi bolsheviklar tufayli o‘zbek yurti va o‘zbek xalqining boshiga tushgan falokatlarni ko‘rgandek bo‘lamiz. Shoir bu balo-ofatlarni keltirgan, o‘lkamizni vayron etib, daryo-daryo qonlarni oqizgan yovuzlarni la’natlamaydi, ularga g‘azab va nafrat toshlarini otmaydi, balki mudhish tarixning shohidi sifatida yuragidan oqib turgan ko‘z yoshlari bilan tarix sahifalariga qayd etadi.