Sahifa yuklanmoqda . . .
Asarlar - Sahifamizdan o'zbek va jahon adabiyotining eng sara namunalari o'rin olgan bo'lib, ular sizni tafakkurning cheksiz osmonida parvoz qilmoqqa chorlaydi.
Oloviddin istirohat bog‘idan o‘tib borayotgan mahali ulkan eman tagida yotgan eski chiroqni ko‘rib qoldi. Bolakay chiroqni olib, uning naqshlarini tomosha qilgan bo‘ldi. So‘ng, ancha xira tortgan joyini yaxshiroq ko‘rish uchun kaftida artdi.
Oddiygina ko‘klam kunlaridan birida O‘zbekovul cho‘ponsiz qoldi. Gap shundaki, yigirma yil mobaynida bu kasbni halol va beminnat ado etib kelgan Norboy bobo tuman ijtimoiy ta’minot bo‘limiga qatnay-qatnay, axiyri bir amallab qarilik nafaqasini to‘g‘rilab oldi-yu, o‘zining ham rosa joniga tegib yurgan ekanmi, ko‘k hangisini shu kunning o‘zida arzon-garovga sotib yuborgach...
Hayotda nimalar bo‘lmaydi deysiz. O‘zbekovullik Tirkash muallim g‘unchaday besh yashar qizchasidan ayrilib qoldi. Bola – bola-da, yon hovlida gurillab ishlayotgan nasosning tovushiga qiziqib borgan-u... Ko‘zlari kirtayib, rang-ro‘yi bir holga kelib qolgan muallimni uch kundan so‘ng militsiyaga chaqirishdi.
Xudo “Ol, qulim!” deb turgan ekanmi, Ikrom kompyuter dasturchilari tanlovida yutib chiqdi-yu, Yevropa mamlakatlardan biriga sayohat yo‘llanmasiga ega bo‘ldi! Borish-kelish, yashash, ovqatlanish, qo‘yingki, hamma xarajatlar tashkilotchilar zimmasida ekan!
5-sinf o‘quvchilari jismoniy tarbiya darsida yuz metrga yugurish sinovidan o‘tadigan bo‘lishdi. Mamasoli aka bolalarni stadionga olib chiqdi. “Start” deb yozilgan chiziqqa to‘rt o‘quvchi qo‘yildi. Ularning orasida sinf chopag‘oni Nosir ham bor edi.
Ko‘kda suzib yurgan o‘zga sayyoraliklarning uchar likopchasi shiddat bilan uchib kelib shahar hovlilardan biriga qo‘ndi. Likopchadan tushgan o‘zga sayyoralik atrofga alangladi va qo‘lidagi pult tugmachasini bosib, uchar likopchasini ko‘rinmas holga keltirganidan so‘ng asta qadam tashlab, xonalardan biriga kirdi. Xonada esa bizning qahramonimiz, 12 yoshlardagi Abdurayim polvon dushmanlar bilan ayovsiz jang olib bormoqda edi. Kompyuterda, albatta. O‘zga sayyoralik ohista yo‘taldi, ammo Abdurayim eshitmadi. O‘zga sayyoralik yana bir bir necha bor yo‘taldi, biroq o‘yinga jon-dili bilan berilib ketgan, goh-goh “Tep!.. O‘t och!.. Avtomatmi bu, hassami?.. Chapga ot, chapga!.. Sotqinni portlat!.. E-eh!..” deb bo‘kirib qo‘yayotgan polvonimiz uni yana eshitmadi.
Notiq ryumkani olib o’rnidan turdi. Qoshlari chimirildi, rangi bir oz o’zgardi, avval ryumkaga, keyin uyining burchagiga qarab so’z boshladi: - O’rtoq rafiqam! Ijozat berasiz, xushchaqchaq hayotimizni sharaf bilan davom ettirib, oilaviy burchimizni namunalik bajarib kelayotganimizga bir yil to’lgan kunda sizni bevosita tabrik qilishga! Xotin bu muqaddimani hazil gumon qilganligi uchun qiyqirib chapak chaldi. Notiq yana ham jiddiyroq qiyofada davom etdi: - Bundan 365 kun muqaddam siz bilan biz o’z hayotimizda qat’iy burilish yasab, zo’r sinovlar sharoitiga bevosita qadam qo’ydik. Ilgarigi vaqtda faqat erkak, endilikda esa ham erkak, ham xotin boshchilik qiladigan oila masalasi o’zingizga ma’lum bo’lganligi uchun bunga keng ravishda to’xtab o’tirishni lozim ko’rmayman. Notiq oila to’g’risida o’z fikrini bayon qilganidan so’ng “Xotin va sotsializm” degan kitobning bir yeridan uch, yana bir yeridan ikki, yana bir yeridan bir yarim sahifa o’qib berdi.
Pensiyaga chiqqanimga endi sakkiz oy bo’lgan, hali pensiyaxo’rlikka o’rganganim yo’q, zerikkanimdan kampirimning ishlariga aralashaverib uni ham, o’zimni ham xunob qilib yurgan edim, jiyanimning iltimosiga darrov ko’ndim. Men o’n bir yil shu idorada kichik bir lavozimda turib, pensiyaga shu yerdan chiqqanman. Shu o’n bir yil davomida qulog’imga kirgan kalimalar o’rnashib, undan bir so’z, bundan bir so’z cho’qib, tilga havas paydo qilganimda esa idora xizmatchilarining yordami bilan kitob tatalab ingliz tilini uncha-muncha bilib oldim. Ingliz tiliga moyil bo’lganim, albatta, tasodifiy emas, bolaligimda Amerikaning ta’rifini ko’p eshitganman: ana osmonteshar imoratlaru, ana osma ko’chalaru…
(Hazil) Favqulodda topishdilar ikkala yosh, Qiz husnda tengsiz edi misli lola. Ikkisin ham siylar edi saxiy quyosh, Quyoshim, deb kuylar edi shoir bola.
Bir halol yumushga bormaydi qo‘li, Har qayda so‘z bilan aybin yopadi. Faqat bir jumlani takrorlar tili: “Yaxshi ot, do‘stlarim, keyin chopadi!”
Korxonada odatiy yig‘in, Direktor muovinga berdi navbatni. Tili biyron ekan muovinning juda, Qiyib tashlar ekan dokladni.
Sekin-sekin chekinadi tun, Sekin-sekin tong ham kuladi. Boshlanadi yana yangi kun, Yana bizda majlis bo‘ladi.
Katta korxonaga boshliq amakim, Jamoaga doim “aql” beradi. Amakimning fe’li bizlarga ma’lum, Gapini qaytarsak yomon ko‘radi.
(Hazil) Men o‘zimni ayamayman, “Rahm etmayman” jonimga. O‘z -o‘zini tanqid qilmoq Singib ketmish qonimga.
(E.Vohidovga nazira) Ayo do‘stlar, o‘z holimga yig‘layman-ey, Yig‘lab, shoir yuragini tig‘layman- ey. Bu dunyoda hech she’r mendek xor bo‘lmasin, Xor bo‘lmasin, o‘quvchiga zor bo‘lmasin!
(Hazil) To‘yimiz ham o‘tdi jonim, Quloq osgin endi menga: Buyurmoqlik bizdan bo‘lsin, Tinglamoqlik bo‘lsin senga.
( Hazil) Agar ishda bo‘lmasa unum, Xijolatdan qizarsa yuzlar, Qoloqlikning gunohkori kim? – Aybdor biz, – Aybdor bizlar!
Bir kuni qushlarning majlisi bo‘ldi, Jamiki parranda to‘p bo‘lib keldi. Bilasiz, yig‘ilmoq ko‘p eski odat, Undan ham eskidir rag‘bat, mukofot.
(Hazil) Men dedim: “Yarqillagan Ikki ko‘zingga bandaman”. U dedi: “Sen yerdasan-ku, Men axir osmondaman”
Menga ikking birdeksan, go‘zal, Men ikkingsiz bo‘lurman ado. Senga juda o‘xshaydi g‘azal, Yo sen unga o‘xshaysan juda.
Men sog'inaman tunlarim bedor, Tanam uzra jonim qiynalar bemor, Ko'rolmasman ko'p o'zimman beor, KECHIR! DILDA DOG'IM QOLADI BARIBIR.
Tongi shafaq osmon bag'rida, Bir ajoyib chiroy ko'rindi, Mo'ltillagan ko'zlar ostida Mittigina ko'z yosh ko'rindi.
Topolmay so'z ta'riflarim sayqalga, O'xshataman azim daryo baykalga, Bosh egaman qarshimdagi haykalga. So'rayman ulardan pinhona izoh.
Tun bo‘yi tinmadi yomg‘ir, Tuni bo‘yi tinmadi qalam. Yomg‘ir, qancha kuylasang arzir, Seni bu kun kutmoqda olam!