Sahifa yuklanmoqda . . .
Ko'r - Asarlar - ko'r so'zi ishtirok etgan barcha asarlar
Bir cholni uchratdim, Qo’li qon edi, «Nima bo’ldi?» — deya so’radim hayron. «Do’stimni dushmanga sotgandim…- dedi, — Ikki qo’lim qondir o’shandan buyon». Bir cholni uchratdim, Tili yo’q edi, «Nima bo’ldi?» — dedim yoniga kelib. G’o’ldirab nimadir dedi,xo’rlangan Bobolar qabriga ishora qilib.
Er dedi, xotiniga Gazeta o‘qib turib: -Arab bo'lib qolmapmiz, Yaxshiyam xudo urib. Qara,bu vahshiylarni, Shunaqayam bo‘larkan. Qiz tug‘ilsa chaqaloq, Yerni kovlab ko‘markan...
Sitamgar, o’tkinchi davrondan qo’rqma, Ko’rgilik o’tadi – jahondan qo’rqma, Chekma g’am – naqd umring ishratda o’tkaz, Naqd shundoq, kelajak zamondan qo’rqma.
Muhabbat, sen chiroyli, Muhabbat, sen go`zalsan. Tag`in bir zum turaylik, Gapirmayman, uyalsang... So`ng ketarmiz. Sezdimki Men orzuga yetmadim. Seni shunday sevdimki Qo`lingdan ham tutmadim...
Lolaqizg'aldoq - eng go'zal va nafis gul. Lolaqizg'aldoq - bag'ri qon ayol. Garchi bu she'r Shavkat Rahmon tilidan uning oila a'zolariga bag'ishlab yozilgan bo'lsa-da, unda Muhammad Yusufning ham o'z qismati ko'rinadi. She'rdagi dard, iztirob yuki shu qadar og'irki, uni o'qigan kitobxon tabiiy ravishda lirik qahramon dardini his qiladi va qalbida unga hamdardlik hissini tuyadi...
Jismimda jon borligin dardim aytar, Yaratgan der: "Haq so'zni mardim aytar", Kimligimni el ichra qadrim aytar, Har bandaning qanoti qayrilmasin, Umrin bersin, baxtidan ayrilmasin. Yomg'iri yo'q bulutni bulut demang, Qanot kergan quzg'unni burgut demang, Ko'ngil ko'rki - ishq dardin unut demang, Oshiq bo'lsa, ohidan ayrilmasin, Osmon bo'lsa, mohidan ayrilmasin...
Ushbu she'rda muallif bahorning gulga burkangan go'zal manzarasini tasvirlar ekan, uni ramziy ma’noda qo‘llaydi. «Bir kaft bog‘», ya’ni yaxlit bir manzil - Vatanda turlicha tarovat, turli bo‘y tarqatuvchi daraxtlar bor. Ularning har biri o‘zicha ko‘rk, o‘ziga xos meva-yu hosil beradi. Go‘yo har bir daraxt bu bir-biriga o‘xshamaydigan millat va elatlar. Ularning har birining o‘z tarixi, o‘z urf-u odatlari, yashash tarzi bor. Lekin ular bitta bog‘da - bir maskanda, ya’ni bir Vatanda - O‘zbekistonda jam bo‘lganlar.
Ushbu she’rda shoir to’rg’ay qushini tongni ardoqlaguvchi, hayotni maqtaguvchi ezgulik darakchisi sifatida ko’rsatadi.Bu shunchaki qushni maqtash, uning bir xislatini namoyish etish emas. Balki to‘rg‘ay misolida shoirning o‘ziga va o‘z hamkasblariga «haqiqiy shoir o‘z xalqining ovozi bo‘lishi, uni ezgu ishlarga chorlashi, yorug‘ tuyg‘ularni kuylashi kerak» degan murojaatidek tuyuladi...
Mazkur she'rda muallif juda samimiy tarzda hozirga qadar «Vatan» degan muqaddas so‘zni ko‘p bor eshitib, shunchaki tilga olib yurganini, uning chin mazmun-mohiyatini esa endigina kashf qilganini e’tirof etadi. Vatan o‘z farzandlariga hech qanday shartsiz, tamasiz ona bo‘lishligini shoir teran anglaydi.
Hapalak – Maxmurning ona qishlog’i nomi. Ushbu she’rda mazkur qishloqning ayanchli ahvoli, qishloq aholisining og’ir turmush sharoiti hajviy yo’sinda tasvirlanadi.
«Tanobchilar» satirasi amaldorlar zulmiga yo‘liqqan dehqonning arz-dodi bilan boshlanadi. Asarda kambag‘al chorakor dehqon mehnatini suiiste’mol qilgan, ularni aldab katta zararga tushirgan Sulton Ali va Hakimjon kabi hiylakor mahalliy amaldorlar qiyofasi shoir tomonidan o‘tkir, ta’sirchan misralarda fosh etiladi.
Ushbu go'zal chiston qatiga kun va tun berkitilgan.
Dardsiz kimsa dard neligin qaydan bilsin?! Sizning holingizni faqat ana shunday holatni boshdan kechirgan kishigina to'liq anglamog'i mumkin. Boshqalar esa, ming harakat qilmasinlar, baribir besamar. Ushbu fard ham hayotning ana shu ko'hna haqiqatidan saboq beradi.
Mazkur g'azal o'zining jozibadorligi va ohangdorligi bilan Gadoiy adabiy merosida alohida ajralib turadi. Unda oshiqning xokisor holati shunchalar samimiy va dilga yaqin tasvirlanadiki, o'quvchi beixtiyor bu tasvirning asiriga aylanadi. G'azal bugungi kunda ham xonandalarimiz tomonidan sevib ijro etib kelinmoqda.
Ushbu hikoyada bir inson taqdiri misolida hayotning murakkab qiyofasi, inson umrining silsilalari haqqoniy tarzda yoritib berilgan. Asarni o'qir ekansiz, beixtiyor dunyo, hayot, taqdir, umr mazmuni haqida chuqur mushohadalarga borasiz...
Insoniyat tarixida eng dahshatli qirg‘inbarot - Ikkinchi jahon urushi millionlab kishilar yostig‘ini quritishdan tashqari odamlar ongi, ruhiyatida ham yomon o‘zgarishlar yasadi. Ochlik, muhtojlik odamlarni asabiy, bir-biriga g‘anim qilib qo‘ydi, ayrimlarni egri yo‘lga boshladi. «Urushning so‘nggi qurboni» hikoyasi qahramoni Umri xola urush ketayotgan joylardan minglab kilometr uzoqda bo‘lsa-da, halok bo‘ladi. Umri xola o‘limi sabablarini asarni o‘qigach anglab olasiz.
O‘tgan zamonda Tutjar qishlog‘ida bir xasis boy yashagan ekan. Uning davlati, moli mulki ko‘kka sig‘mas ekan, biroq qo‘li qattiqlikda tengi yo‘q ekan. Boyning kambag‘al, o‘z mehnati bilan kun ko‘ruvchi bir g‘arib ukasi bor ekan. Boy ukasiga hech qanday yordam bermagan ekan. Natijada, u qiynalib vafot etgan ekan. Mahalladagi kishilar, elu xeshlar pul to‘plashib bechoraning o‘ligini ko‘mishgan ekan...