Sahifa yuklanmoqda . . .
Yomon - Asarlar - yomon so'zi ishtirok etgan barcha asarlar
Ko‘ksimda izg‘irinlar. Ko‘ksimdagi muz — kimlar?.. Kimlar?.. Jim... Otildi o‘q. Yomonlikning ismi yo‘q...
Katta korxonaga boshliq amakim, Jamoaga doim “aql” beradi. Amakimning fe’li bizlarga ma’lum, Gapini qaytarsak yomon ko‘radi.
Har kimki, vafo qilsa — vafo topqusidur! Har kimki, jafo qilsa — jafo topqusidur! Yaxshi kishi ko‘rmagay yomonlik hargiz, Har kimki, yomon bo‘lsa — jazo topqusidur!
Kim ko‘rubdur, ey ko‘ngul, ahli jahondin yaxshilig‘, Kimki, ondin yaxshi yo‘q, ko‘z tutma ondin yaxshilig‘. Gar zamonni nayf qilsam ayb qilma, ey rafiq, Ko‘rmadim hargiz, netoyin, bu zamondin yaxshilig‘! Dilrabolardin yomonliq keldi mahzun ko‘ngluma, Kelmadi jonimg'a hech oromi jondin yaxshilig'. Ey ko‘ngul, chun yaxshidin ko‘rdung yamonliq asru ko‘p, Emdi ko‘z tutmoq ne ma’ni har yamondin yaxshilig'? Bori elga yaxshilig' qilg'ilki, mundin yaxshi yo‘q Kim, degaylar dahr aro qoldi falondin yaxshilig! Yaxshilig' ahli jahonda istama Bobur kibi, Kim ko‘rubdur, ey ko‘ngul, ahli jahondin yaxshilig'?
Sochining savdosi tushti boshima boshdin yana, Tiyra bo‘ldi ro‘zg'orim ul qaro qoshdin yana. Men xud ul tifli parivashg'a ko‘ngul berdim, vale, Xonumonim nogahon buzulmag'ay boshdin yana. Yuz yomonliq ko‘rub ondin telba bo‘ldung, ey ko‘ngul, Yaxshilig'ni ko‘z turarsen ul parivashdin yana. Tosh urar atfol mani, uyida forig‘ ul pari, Telbalardek qichqirurmen har zamon toshdin yana. Oyog'im yetgancha Boburdek ketar erdim, netay, Sochining savdosi tushti boshima boshdin yana.
Yomonga o‘lim yo‘q, yaxshiga kun yo‘q, Tomiringga qo‘shib olishar uzib. Bobur yo‘q, Cho‘lpon yo‘q, Majnun yo‘q, Muhammad Yusuf yo‘q, Muhammad Yusuf. Bir qiz yig‘lab borar, soddagina qiz, Yig‘lar kitob bilan yuzini to‘sib. Balki sevgilingiz, balki singlingiz, Muhammad Yusuf yo‘q, Muhammad Yusuf.
Mudom yorug‘ bo‘lsin darchalaringiz! Menga ko‘chib o‘tsin barcha dardingiz! Men sizni avaylab charchamadim hech, Siz ko‘nglim og‘ritib charchamadingiz. Goho yomon qarab, goh qaramasdan, Goho yolg‘on kulib, goh kulib rostdan, Goho erkalanmay, erkalamasdan, Siz ko‘nglim og‘ritib charchamadingiz.
Har bir qizdan seni izlaganimda, Yonimga kechikib kelganing yomon. Ovozsiz, ko‘zyoshsiz yig‘laganimda, Holimdan xabarsiz kulganing yomon. Yomon-da, kimnidir tush ko‘rganing ham, Shunchaki yoqqani – xush ko‘rganing ham. Birovlar qalbiga nish urganing ham Kipriklaring bilan tilganing yomon.
Kuyov bolam, o'z bolam, Mani qorako'z bolam, Dilimda bir so'z, bolam, Qizim yomon - siz yaxshi. Erka bolam, arslonim, Oyim turgan osmonim, Qo'lingizdadur jonim, Qizim yomon - siz yaxshi...
Mensiz qalam surmish qazo-vu qadar, Mendan nechun yaxshi-yomonim so’rar? Kecha mensiz o’tdi, o’tar bugun ham, Tong-la kun nima deb qilur javobgar?
Tokay rang-u bo’yga asir bo’lursen, Yaxshi-yomonni deb dilgir bo’lursen, Xoh zamzam suvi-yu xoh obi hayot, Oxir yerga kirib, taqir bo’lursen.
Derlar: “Shaharda gap qo’zg’alur oson, Aziz yorim fe’l-atvori yomon”, Yaxshi manbadan hech chiqmas rasvolik, Oxir yaxshi bo’lur, yashayver, nodon.
Ahil bo’lsa olov ichra ham inson, Ahil kishilarga olov ham oson, Noahil kishilar suhbatidan qoch, Noahil suhbati yomondan yomon.
Kimga ma’lum bo’lsa jahonning siri, Quvonch-u g’am – farqsiz biridan biri. Chunki o’tmay qolmas yaxshi ham yomon, Xoh bari dard bo’lsin, xoh darmon bari.
Shuhrat topsang, kishilar hasadi yomon, Yolg’iz qolsang, sendan qilishar gumon, Hizr bo’lsang hamki, hech kimni bilma, Seni ham bilmasain, mayli, biror jon.
Ayriliq. Poyonsiz dard, cheksiz iztirob. Biroq ko’pincha oshiq ko’ngil buni qabul qilolmaydi va shu bois yordan judolik azoblarini tan olmaydi. To’g’rirog’i, u boshqalarga bu holni “yaxshi bo’ldi” deb izohlar ekan, bunga ko’proq o’zini ishontirgisi keladi. Ammo uning har bir kalomi ostida beadad g’am, tabassumi ortida ko’zyoshi yashiringan bo’ladi.
Ushbu hikoyada odamning butun boshli taqdiri hikoya qilinadi. Unda Rahima ismli ayolning hayoti, kechmish-kechinmalari qalamga olinishi misolida o'quvchi umr va uning mazmuni haqida chuqur falsafiy mushohada yuritish imkoniga ega bo'ladi.
Mazkur g'azalda shoir yor istig’nolaridan ozor chekkan oshiqning aftoda holati, tushkun kayfiyatini o’ynoqi tarzda, yengil ohanglarda tasvirlaydi. Holatning og’irligi bilan tasvirning yengilligi o’rtasidagi ziddiyat natijasida yuzaga kelgan badiiy qiymat she’rlarning yoqimliligini oshiradi. Ular she’rxonga tez ta’sir qiladi va uzoq vaqt esda saqlanib qoladi.
So‘fiy shoirlarni ilohiy ishq kuychilari deyishadi. Lekin ishqni kuylashda har bir shoirning o‘z yo‘li, ovozi, o‘zgachaligi bor. Ahmad Yassaviy ishqi ilohiyni rasmiy shariat doirasidan uzoqlashmagan holda sharh etadi. Navoiy ishqni mushohada qiladi, har qanday yonish-kuyishlarda ham o‘ychanlik, bosiqlik unga xos. Mashrab esa ko‘nglidagi ishq olovi qanday bo‘lsa, uni shundayligicha she’rga ag‘daradi. Ollohga bo‘lgan muhabbatini ochiq izhor etadi. Quyidagi g'azal ham Mashrabning hayoti bayonnomasi deyish mumkin.
Ushbu hikoyada bir inson taqdiri misolida hayotning murakkab qiyofasi, inson umrining silsilalari haqqoniy tarzda yoritib berilgan. Asarni o'qir ekansiz, beixtiyor dunyo, hayot, taqdir, umr mazmuni haqida chuqur mushohadalarga borasiz...
Bir cho‘pon daladan qaytayotganda, katta ariqning narigi yog‘idagi to‘qayga o‘t ketganini ko‘ribdi. Bir vaqt suv bo‘yiga kelib qarasa, qamish ichida bir katta ilon vishillab kuyib ketayotgan emish. Cho‘ponning rahmi kelibdi, qo‘lidagi uzun tayoqning uchiga xaltani boylab ilon tomonga uzatibdi. Ilon jon holatda o‘zini xaltaga uribdi, cho‘pon xaltani tortib olib, og‘zini ochibdi...
Inson qadri. Aslida uni hech narsa bilan o'lchab ham, qiyoslab ham bo'lmaydi. Sababi inson - eng oliy xilqat. Ammo ba'zi insonlar inson qadrini uning puli, martabasi, shon-shuhrati va egallab turgan lavozimi bilan o'lchaydilar. Ushbu asar ham inson qadri haqida mulohaza yuritishga undovchi ibratomuz hikoyadir.