Sahifa yuklanmoqda . . .
Baliq - Asarlar - baliq so'zi ishtirok etgan barcha asarlar
Men daryoga qarmoq tashlayman, Ana, baliq — silkir dumini. Men baliqni ozod aylayman, Kechiraman ochko‘zligini.
Yanguli — suxumilik grek Xrista Aleksandridining oʻgʻli. Choʻpday ozgʻin, yelkalari turtib chiqqan, qirraburun, koʻzlari charosdek qop-qora, qoʻllari uzunligidan tizzasiga tushib turadigan oʻn toʻrt yoshli bu bola yon-atrofdagi tengqurlari uchun naqd azroilning oʻzi edi. Yanguli otasi bilan Venetsian koʻchasida, Chalbash daryosining boʻyida yashardi. Onasini eslolmaydi — chaqaloqligidayoq yetim qolgan. Ota-bolaning bor-yoʻq davlati bir parcha tomorqa, bittagina sigir va eshakdan iborat. Oshkoʻk, sut-qatiq sotib kun koʻrishadi. Yanguli hech qayerda oʻqimasdi. Otasining yumushlariga qarashar, ahyon-ahyon eshakda qoʻshnilarga sut-qatiq tarqatar edi…
O’rdak baliqqa der: “Oqib ketgan ob Qaytib ariq yana bo’lurmi, ko’lob?” Ul deydi: “Men-u sen bo’lurmiz kabob, So’ng ne foyda, dunyo daryomi, sarob?”
Mazkur she'r noan'anaviy mavzuda bitilgan bo'lib, unda singlisi uzatilib, o'zi turmushga chiqmay qolgan va el nazarida "qariqiz" degan nom olgan qizning og'ir iztiroblari, dardlari o'z ifodasini topgan. Albatta, har narsaning o'z vaqtida bo'lgani yaxshi. Har bir qiz ham o'z baxtini kutib, ne-ne orzular qanotida yashaydi. Ammo hammaning taqdiri har xil. Alloh hammaga har xil sinov beradi... Ushbu she'r o'quvchini o'zgalar dardini ham tushunish va his etishga o'rgatadi.
Mazkur she’rda lirik qahramon suv bo‘yida baliqlarning suzib, o‘ynoqlashini tomosha qilib o‘tirarkan, biror kattaroq baliqni ushlash ilinjida suvga non ushoqlarini tashlaydi. Buni ko‘rib toshlar orasiga bekinib yotgan baliqlar suzib keladi. Bolaning mo‘ljali ulkan baliqni tutib buvisiga olib borsa-yu, undan maqtov eshitsa. Biroq qo‘liga sira baliq ilinmaydi. Sirg‘alib chiqib ketadi-yu, tutqich bermay qochadi. Shunda bola to‘r tashlab, bitta emas, barchasini ushlab olishni mo‘ljallaydi…
Mazkur hikoya o'zbek adabiyotidagi fantastik asarlar "ota"si Hojiakbar Shayxov qalamiga mansub bo'lib, unda olov qa'ridan chiqqan yigit - Nurbekning boshdan kechirgan ajobtovur sarguzashtlari, yurtni g'animlardan himoya qilish yo'lida ko'rsatgan jasorati va go'zal qizga bo'lgan pokiza muhabbati tasvirlangan.
Tilla baliqcha dunyoga keldi-yu, og'ir muhit uni o'z girdobiga oldi. Qizig'i shundaki, u boshqa maskanlarni ko'rmagani bois shu muhitga ko'nikdi va sokingina yashay boshladi. Ammo isyonkor shoir qalbi bu holga ko'nikolmadi: "Menga alam qilar, tilla baliqcha bir ko‘lmak hovuz deb bilar dunyoni", deb hayqirdi u. "Tilla baliqcha" asli kim edi? Adabiyot olamida qizg'in bahslarga sabab bo'lgan mazkur she'rni o'qish orqali xulosani o'zingiz chiqaring.