Sahifa yuklanmoqda . . .
Oz - Asarlar - oz so'zi ishtirok etgan barcha asarlar
O‘n sakkiz yosh – o‘smirlikning tugab, umrning navqiron fasliga qadam qo‘yish pallasi. Bu yoshdan boshlab olamga o‘zgacha ko‘z bilan nazar tashlab, o‘zgacha fikrlash, borliqni tushunish – his etishdagi nozik zehn, hayot va yashash falsafasini anglash yangi bosqichga ko‘tariladi. O‘n sakkiz yoshli sarvinozning kamoloti va latofati, boshidagi g‘avg‘olarning boisi ham shu bilan izohlansa, ne ajab. Balki o‘n sakkiz yosh insonning aqli ravshanlashib, dunyoni o‘zgacha ko‘z bilan idrok eta boshlagan, ham jisman, ham ma’nan ayni kamolotga yetgan davridir. Shuning uchun shoir bu g‘azalda aynan shu yoshni qalamga olgandir…
Bu g’azal shoh va darvesh munosabati haqidagi yaxlit bayonnoma – dastur! Unda shoir shoh va darvesh orasidagi tubsiz jarlikday ko’ringan tafovutni bir-birini rad etuvchi dalil-misollar bilan ajoyib tarzda, hayajon, shavq bilan qiyoslab ko’rsatar ekan, tasavvufning jasoratbaxsh g’oyalaridan biri – darvesh shohdan afzal va ulug’, shuning uchun darvesh shohga emas, shoh darveshga muhtoj, degan fikrni ehtirosini yashirmay, qizg’in ma’qullaydi.
Uzun bo‘lib yotar charchagan ko‘cha, Ko‘ngilni g‘ash qilar kunduzgi chiroq. Epkinda ming turli qog‘ozlar ko‘char Va yerga yopishar yana erinchoq. Ahyonda jimlikni buzar tramvay, Horg‘in sudrab o‘tar bo‘m-bo‘sh qutini. Karaxt ko‘cha bo‘ylab aylanar tinmay Kechagi shodlikning oppoq tutuni.
Hilol beshik kabi chayqaldi asta, Gulchin darbozaga suyandim xasta. Bugun yig‘lamasam, erta kulmasman, Ruhimni hilolga belagim keldi, Oyog‘ingni quchib yig‘lagim keldi.
Har bir qizdan seni izlaganimda, Yonimga kechikib kelganing yomon. Ovozsiz, ko‘zyoshsiz yig‘laganimda, Holimdan xabarsiz kulganing yomon. Yomon-da, kimnidir tush ko‘rganing ham, Shunchaki yoqqani – xush ko‘rganing ham. Birovlar qalbiga nish urganing ham Kipriklaring bilan tilganing yomon.
Bir sahroyi ayolning O'g'ilchasi sho'x ekan. Undan zarar ko'rmagan Biror kuni yo'q ekan. Qozondagi taomin Tepib qochib ketarkan. Meshidagi suvini Sepib qochib ketarkan...
Mani erim yurib ketdi, Yurak-bag’rim kuyib ketdi, O’zim bilsam go’rga edi, Bu ovoza bo’lib ketdi. Kech keladi ishidan ham, Ayrilganday hushidan ham, Yurganini bilsa bo’lar Ko’rayotgan tushidan ham...
Bir do’konning qarshisida uch-to’rt xotin, Gurunglashib kutar arzon yog’ navbatin. O’sha yerdan o’tib qoldi bitta erkak, Xuddi shundan boshlanadi bizning ertak. U ayollar ichra biri go’zal edi, O’zi yosh-u, ammo so’zi masal edi. O’sha erkak qarab sekin o’ng-u chapga, U ayolni quvlik bilan soldi gapga...
Quyilmadi hech erim, Ichim to'la o'kinish. Ellik yoshdan oshsa ham, Araq, ishrat, so'kinish. Shunday bezor bo'ldimki, Zirillardim kelsa ham. Xafa bo'lmasdim, agar Javobimni bersa ham...
Kelmoq qo’lda bo’lsa, kelmasdim bir dam, Ketmoq qo’lda bo’lsa, ketmas edim ham. Juda soz bo’lardi: bu g’amxonaga Kelmasam, turmasam, kelib-ketmasam.
Afsus, umr behuda bo’lmishdir barbod, Bo’lmadik haromdan bir nafas ozod. Buyurganing qilmay yuzim qarodir, Amringdan tashqari ishlarimdan dod.
Bozorda bir kulol ko’rsatib hunar, Bir bo’lak xom loyni tepib pishitar. Loy ingrab aytadi: “Hoy, sekinroq tep, Men ham kulol edim sendek, birodar”.
Kimsani ranjitma, ranjitma, hayhot, G’azabing birovga sochmagil, ey zot. O’zing ranj chek-u, hech kimni ranjitma, Rohat desang agar, o’zing g’amga bot.
Azaldan yozilgan emish peshonam, Ne bor ekan unda: Jannat? Jahannam? Ustod menga dedi: “Qazo-vu qalam Jannat, Do’zax – bari senda jamuljam”.
Mast qo’liga tushsa piyola, aslo Uni sindirmoqni ko’rmaydi ravo. Shuncha nozaninlar qo’l, bosh chanog’in Kim sindiradi? Kim bergandi oro?
Rizqingni oshig’-u kam qilib bo’lmas, Oz-ko’p deb ko’ngilga g’am qilib bo’lmas, Bu ishlar sen-mening qo’limizdagi Mum emas-da, ezib, ham qilib bo’lmas.
Qismating azaldan yozganmish xudo, Uni qilolmaysan ko’p-u kam aslo. Demakki, boringdan bo’lgil xotirjam, Yo’qni o’ylab kuyma, qilma vovaylo.
Zuhd ahlin riyoga etdilar mahkum, Tanani etdilar jonidan mahrum, Boshimga xo’rozning tojisi kabi Arra qo’ysalar-da men quyaman xum.
Ishq majoziy esa, oftobi bo’lmas, Kul bosgan olovning hech tobi bo’lmas, Chin oshiqning esa kecha-yu kunduz Oy-u yillar ko’zda dam-xobi bo’lmas.
Namoz, ro’za dema, bo’lsa imkoning Kimsadan ayama bir luqma noning, Kishini ranjitma, g’iybatin qilma, Shundan senga boqar ikki jahoning.
Umring yuz yil bo’lsin-besh yuzmi – xazor, Bu ko’hna saroydan ketasen nochor, Oxiri qiymating bitta bo’ladi – Bozorda gado bo’l, taxtda shahriyor.
Tiriklikdan nima g’aming bor, ey yor? Behuda fikrdan dil-jonda ozor, Quvnoq yashagil-u umring shod o’tkaz, Taqdir qo’lingdamas, nima chorang bor?
Jahon haqiqati majozdir, ey dil, Behudaga ranj-u anduh chekmagil, Qazoga taslim bo’l, ko’p-oziga ko’n, Qazo qalambarin o’zgarmas deb bil.
Olam tuzog’idan ozod emasmiz, Bir nafas olmoqdan hech shod emasmiz, Hayotga ko’p shogird bo’ldig-u hanuz Dunyoning ishiga ustod emasmiz.